Τι κοινό έχει ένας Ιεχωβάς, ένας αναρχικός, ένας φασίστας και ένας υποστηρικτής της «θεωρίας» της επίπεδης Γης;
Και οι τέσσερις καλούν τον κόσμο να ξυπνήσει. «Ξυπνήστε!», φωνάζουν, γράφουν και πληκτρολογούν.
Ποτέ δεν κατάλαβα αυτό το “wake up“. Wake up from what?
Τι κοινό έχει ένας Ιεχωβάς, ένας αναρχικός, ένας φασίστας και ένας υποστηρικτής της «θεωρίας» της επίπεδης Γης; Δεν μπορούν να συνυπάρξουν με έναν κόσμο που διαφωνεί μαζί τους. Καλούν όλους τους άλλους σε αφύπνιση, γιατί κάτι βαθιά μέσα τους τους λέει πως από τη στιγμή που δεν πιστεύουν όλοι το ίδιο, υπάρχει η πιθανότητα η ιδεολογία τους να μην είναι και τόσο αλάνθαστη.
Οι Ιεχωβάδες μας λένε να ξυπνήσουμε και να δούμε τι πραγματικά έχει σημασία στη ζωή – αρκεί κάπου στην πορεία να σταματήσουμε τις μεταγγίσεις αίματος και τις γιορτές γενεθλίων. Οι δισκογήινοι (δικός μου νεολογισμός γιατί πιστεύουν ότι η Γη είναι δίσκος) λένε ότι μας έχουν υπνωτίσει οι τηλεοράσεις και οι κυβερνήσεις και ότι η επιστήμη και όλος ο κόσμος βασικά κρύβει την αλήθεια. Οι φασίστες πιστεύουν κάτι αντίστοιχο, μόνο που αυτή η αλήθεια στη δική τους περίπτωση είναι ότι η δική τους χώρα και τα δικά τους γονίδια είναι τα καλυτερότερα που υπήρξαν ποτέ στην ιστορία του Σύμπαντος.
Οι αναρχικοί κι αυτοί πιστεύουν τα ίδια για κυβερνήσεις και τηλεοράσεις, αλλά μιλάνε και για την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον καπιταλισμό και τα αφεντικά (κάτι που κάνουν και οι πιο «ενημερωμένοι από τους φασίστες, αλλά ας μην περιπλέξουμε τα πράγματα περισσότερο). Σχετικά με τον αναρχισμό συγκεκριμένα: αν και σαν ιδεολογία τη συμπαθώ πολύ περισσότερο γιατί πιστεύω στις ίσες ευκαιρίες, στην αυτοδιαχείριση και στο ότι ένας άλλος κόσμος είναι όντως εφικτός, ξενερώνω όταν οι αναρχικοί καλούν σε επανάσταση. «Ξυπνήστε! Ξεσηκωθείτε!», έχουν φωνάξει πολλοί, αλλά ξεχνάνε κάτι πολύ σημαντικό: δεν θα ξυπνήσεις ποτέ κάποιον που κάνει ότι κοιμάται.
Ο αναρχικός νομίζει ότι ο κόσμος κοιμάται, ότι δεν έχει καταλάβει τι συμβαίνει, και ότι όλοι τον περίμεναν να τους πει να ξεσηκωθούν για να το κάνουν. Ο καπιταλισμός δεν θα υπήρχε χωρίς τους σκλάβους του, σαφώς, αλλά οι άνθρωποι που αυθεντικά ονειρεύονται έναν κόσμο στον οποίο όχι το τι αγοράζουν, αλλά το πώς φέρονται στους γύρω τους, θα καθορίζει την αξία τους στην κοινωνία, είναι στ’ αλήθεια μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός… σε μια χούφτα δάχτυλα τέλος πάντων.
Σίγουρα, η πιθανότητα ότι ο κόσμος εκεί έξω που υποτίθεται κοιμάται, στην πραγματικότητα δεν είναι υπνωτισμένος αλλά επιτρέπει στο σύστημα να τον χρησιμοποιεί για να το χρησιμοποιεί κι εκείνος ως αντάλλαγμα και με απόλυτη συνείδηση ψηφίζει Trump ή Νέα Δημοκρατία ή ΣΥΡΙΖΑ ή δεν ψηφίζει ή κάνει οτιδήποτε άλλο κάνουν συνήθως οι άλλοι άνθρωποι, τα πρόβατα, είναι μια σκέψη δύσκολη και σίγουρα λιγότερο ελπιδοφόροα για όσους περιμένουν την επανάσταση… αλλά ίσως είναι και μια πιο ακριβής εικόνα του πώς σκέπτονται και δρουν τα ανθρώπινα όντα: απρόβλεπτα, ακατανόητα και με βάση πολύ, μα πάρα πολύ διαφορετικές έννοιες του κοινού συμφέροντος.
Εν πάσει περιπτώσει. Οι τέσσερεις κατηγορίες ανθρώπων που αναφέρω παραπάνω έχουν ένα κοινό στο πώς βλέπουν τον κόσμο. Τον βλέπουν χωρισμένο στα εξής δύο στρατόπεδα: εμείς οι ξύπνιοι κι εσείς που είστε τα πρόβατα ταγμένα με το σύστημα.
Δεν είναι φοβερό που για σχεδόν όλους εκεί έξω, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, εμείς — εγώ κι εσύ — είμαστε με το σύστημα, ακόμα κι αν εμείς τοποθετούμαστε, ως είθισται, ενάντια στο σύστημα; Δεν έχει σημασία το τι κάνουμε, σημασία έχει ότι δεν είμαστε εκείνοι. Είναι άραγε τυχαίο μάλιστα ότι όσο πιο κοντά προσπαθούμε να φτάσουμε στην ιδεολογική καθαρότητα, βλέπε κινήματα όπως ο φεμινισμός ή ο βεγκανισμός, τόσο πιο ακραίες θέσεις είμαστε διατεθιμένοι να υποστηρίξουμε, και τόσο πιο εχθρικοί μπορούμε να γίνουμε σε ομόρροες αλλά λιγότερο αφυπνισμένες, κατ’ εμάς, πεποιθήσεις; Αυτή η αντίσταση στην κοινή πορεία μου δείχνει ότι όσοι ζητούν τον αφυπνισμό των άλλων πολύ συχνά δεν θέλουν όντως παρέα για να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά θέλουν να διαχωρίσουν τη θέση τους για να δει ο κόσμος πόσο ξεχωριστοί είναι.
Κάθε φορά που ακούω ή βλέπω κάποιον να μου λέει να ξυπνήσω, το μόνο που βλέπω είναι έναν άνθρωπο που αδυνατεί να χωρέσει στην αντίληψη την ύπαρξη άλλων κοσμοθεωριών. Οποιαδήποτε και να είναι η θέση του, με έχει χάσει με το καλημέρα. Ιδιαίτερα αν, για να δουλέψει η ιδεολογία του, θα πρέπει να ακολουθήσει τις επιταγές του «αν όλοι κάνανε αυτό ή ήταν έτσι, τότε μόνο θα λειτουργούσε ο κόσμος σωστα», αλλιώς: «αν όλοι ήταν σαν εμένα και είχαν τις ίδιες ανάγκες και όνειρα, ο κόσμος θα ήταν τέλειος!». Γιατί για καμιά ιδεολογία δεν ισχύει αυτό, και αν μάθαμε κάτι από τον Δαρβίνο, κι ας μη συμφωνώ με όλα όσα του αποδίδονται, αυτό είναι ότι η ποικιλομορφία είναι η ίδια η ζωή.
Έχω κάτι άλλο να προτείνω, επειδή σε όλους μας αρέσει να λέμε ο ένας στον άλλον να ξυπνήσουμε: όταν ακούμε «ξυπνα!» ή κάτι παρόμοιο, θα παριστάνουμε απλά ότι όλοι προσπαθούν να μας θυμήσουν ότι είμαστε ζωντανοί, είμαστε εδώ σε αυτόν τον μονάκριβο πλανήτη, και ότι δεν έχουμε έρθει να πείσουμε κανέναν ότι εμείς είμαστε γαμάτοι κι ότι εκείνοι κοιμούνται. Ότι σημασία έχει το τώρα, όχι το αύριο και το χτες. Ότι η ζωή είναι μικρή, και όλοι μας θα πεθάνουμε μια μέρα, οπότε το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να ζήσουμε αυθεντικά και να διακρίνουμε τι θέλουμε από τη ζωή για να ζήσουμε γεμάτα. Αγκαλιάζοντας τους φόβους μας, αποδέχοντας τον αναπόφευκτο πόνο (αλλά την μη-αναπόφευκτη οδύνη), αγκαλιάζοντας το πόσο λίγα ξέρουμε και πόσα λίγα θα έχουμε μάθει μέχρι να μας πάρει ο άνεμος, εκτιμώντας τις σχέσεις μας για αυτό που είναι: πολύτιμες και εύθραυστες.
Αλλά αυτό δεν είναι παρά μια πρόσκληση. Εσείς μόνο ξέρετε ποιο είναι το όνειρο στο οποίο προσπαθείτε να ξαναμπείτε κάνοντας ότι κοιμάστε, και σίγουρα, ο ύπνος είναι υγεία. Η ζωή, πάντως, σας περιμένει–το ίδιο και ο θάνατος.
Καλά ξυπνητούρια!
Πριν λίγες μέρες διάβασα αυτό στο Reddit το οποίο με γέμισε έμπνευση. Είναι κάπως σχετικό και ίσως σας αφήσει με παρόμοιες συνειδητοποιήσεις. Διαβάζοντας το έμεινα με μπόλικα αποθέματα πίστης στο καλό που βρίσκεται μέσα σε όλους μας. Πάντα χρειάζομαι λίγο σπρώξιμο για να φέρομαι στους άλλους σαν αυτά τα αποθέματα να είναι όντως εκεί. To θέμα ήταν What’s the story about the person you once met in a day and you never saw again, but marked you for the rest of your life?
One time I was working at a liquor store in a college town. This middle aged guy comes in, and he’s already in the middle of a soliloquy about how insane and messed up the world is. He seems sober to me, oddly enough, but he’s talking aloud to himself, or kinda to me, it was hard to be sure. I saw a lot of loonies when I worked at that store, and this guy wasn’t like that. Seemed like a totally normal guy to me, not crazy, not on drugs, just going through something, I guess. So he goes and grabs a six pack, brings it up to the register, and he’s still going on this rant about how people are starving in third world countries, and corporations control our lives, and our politicians are corrupt, and we’re all stupid and ignorant, and then he pauses, and just looks at me and says, “And yet, what IS there to do, but become an advocate?”
That was the end of the speech. I’ve never been totally sure what he meant, or how he intended me to take his words, but here’s how I’ve chosen to interpret them: the world is fucked up. Literally every about it is wrong. But what are you gonna do? NOT live in it? There’s no use in complaining about all the shit that goes down. None of it is new. Things have always been this way, and they likely always will be. The specifics will change, but the big picture won’t. And maybe THIS is as good as it gets. So what IS there to do, except endorse the whole rotten mess, and try to do whatever good you can? We’re humans, this is us, and as bad as we are, we’re not so bad after all.
I’m sure most of you won’t agree, but this thought has kept me sane and calm through the last 15 years of history. I used to have more of that activist spirit, but through all my protesting and so-called “direct action” I only made one lasting change: I was angry all the time. Sure, there were little victories along the way: that homeless guy got a good meal, this tree stood for an extra day before they cut it down. But the only big picture change was in me. Eventually, I realized what Edward Norton’s character in American History X realized: nothing I did had made life better for me or anyone I cared about. So I shifted my focus. I try to do good for the people in my life. I try to be the best husband and dad I can be, and live according to my principles. And when the opportunity arises to do more, I do it. But I let the rest of it roll off my back, because even if I spent every minute of every day living for some cause or other, I’d mostly just be missing out on my own life.