Τρεις νύχτες Χίο, δύο Μυτιλήνη και δύο στα ανοιχτά του Αιγαίου

H Συνειδητοποίηση:

Εσύ κι ο φίλος σου (τον οποίο ξαφνικά θυμάσαι ότι επισκέπτεσαι στην Χίο εδώ και τέσσερα χρόνια) ανακαλύπτετε ότι στην καινούργια παρέα του, την οποία έχει πολύ βολικά κάνει ακριβώς πριν την εξεταστική και απαρτίζεται κυρίως από πρωτοετείς και ακόμα πιο κυριότερα από πρωτοετίνες, είστε οι γηραιότεροι. Θυμάσαι πώς ήταν να πηγαίνεις στα κλαμπάκια και στις κλαμπετέριες σε εκείνη την ηλικία και πώς όλοι οι παλιότεροι σου φαίνονταν τόσο κουλ γιατί δεν πήγαιναιν στα κλαμπάκια και ήξεραν όλα τα κατατόπια που πραγματικά άξιζαν, και αναρρωτιώσουν πώς σκατά το κατάφερναν. Τώρα, εσύ είσαι αυτός που ξέρει τα κατατόπια και διδάσκεις άθελα σου τους μικρότερους απλά και μόνο επειδή δεν θέλεις να ξοδεύεις τα βράδια σου πηγαίνοντας σε κάτι τόσο απαίσιο.

Η Επαρχία:

2,20 ευρώ για μια «μπόμπα» σάντουιτς (το όνομα αναφέρεται στο μέγεθος) χωρίς κρέας αλλά με φέτα, κρεμμύδι, τομάτα, πατάτα και τζατζίκι και κέτσαπ, από ένα τελείως άγνωστο και κρυμμένο σουβλακοσαντουιτσάδικο σε κάποια άκυρο χωριό. Για πρώτη φορά βλέπεις μαστιχόδεντρα και σκέφτεσαι ότι, γαμώτο, είναι όμορφα, σουλουπωμένα φυτά!

To Παιχνίδι Με Πολλούς:

Θυμάσαι ότι όταν οι παίχτες είναι πάνω από 10, ίσως το ενισχυμένο παλέρμο με ερωτευμένους, κοριτσάκια, μάγισσες και δημάρχους να μην είναι τόσο καλή ιδέα, και αναρρωτιέσαι υπό ποιες περιστάσεις και με τι παίχτες θα ήταν η ιδέα όντως καλή. Θυμάσαι εκείνη την φορά που είχες παίξει παλέρμο με σκληροπυρηνικούς παίκτες· η εμπειρία ήταν τραυματική. Προτιμάς να μην γίνεις κι εσύ ένας από εκείνους και τελικά λέτε τρομακτικές ιστορίες μέχρι το πρωί.

Η Δικαίωση:

Πας στην Μυτιλήνη ουσιαστικά μόνο για να δώσεις ένα από τα τελευταία 4 μαθήματα που χρωστάς. Η εξέταση γίνεται στο εργαστήριο υπολογιστών και το μάθημα είναι Αντικειμενοστραφής Προγραμματισμός ΙΙ, κοινώς Java II. Έχεις ακολουθήσει τις σημειώσεις και έχεις μάθει Java, μάλιστα έχεις μάθει να φτιάχνεις ένα αξιοπρεπές ψηφιακό πιάνο. Οι μισοί συμφοιτητές σου φεύγουν όταν μαθαίνουν ότι η εξέταση θα γίνει σε υπολογιστές, μερικοί άλλοι γκρινιάζουν γιατί δεν ήξεραν ότι θα εξετάζονταν σε υπολογιστές. Ο καθηγητής ξεκινάει την εξέταση ζητώντας από όλους να κάνουν compile ένα προγραμματάκι αλλά εσύ δεν μπορείς να το κάνεις, όχι επειδή δεν ξέρεις πώς, αλλά επειδή έχεις μάθει να το κάνεις σε διαφορετικό γραφικό περιβάλλον. ‘Οταν μέσα σε 2 λεπτά δεν έχεις βρει ακόμα πώς το κάνεις, κόβεσαι.

Είναι σαν να ζητάται από κάποιον να κάνει defragment σε Linux ενώ έχει κάνει μόνο σε Windows, ή σε μια εξέταση δακτυλογράφησης να δίνονται γραφομηχανές σε ανθρώπους που έχουν χρησιμοποιήσει μόνο πληκτρολόγια στην ζωή τους. Πώς να το κάνουμε, θέλει λίγη εξοικείωση… Διαμαρτύρεσαι, λες πως δεν δέχεσαι να αξιολογηθείς τόσο γρήγορα και πως ξέρεις Java· ζητάς μια δεύτερη ευκαιρία. Ο καθηγητής στην δίνει γιατί φαίνεσαι ασυνήθιστα σίγουρος για τον εαυτό σου και τελικά καταφέρνεις όχι μόνο να περάσεις αλλά και με σχετικά μεγάλη επιτυχία, τρέχοντας το πρόγραμμα με 4 από τις 5 ζητούμενες λειτουργίες.

Σκέφτεσαι αργότερα πως μερικοί οπωσδήποτε είχαν έρθει έχοντας προετοιμαστεί για την εξέταση δακτυλογράφησης έχοντας διαβάσει για το ποιος εφήυρε το QWERTY, μαθαίνοντας απ’ έξω το σχήμα του πληκτρολογίου, μαθαίνοντας που πρέπει να μπαίνουν τα δάχτυλα, ποιες είναι οι συντομεύσεις με το SHIFT αλλά χωρίς να έχουν πληκτρολογήσει ποτέ τίποτα. Και όταν κόβονται να λένε ότι είχαν μάθει να δακτυλογραφούν αλλά κανείς δεν τους είχε πει πως θα έπρεπε να το κάνουν στην πραγματικότητα.

Λίγο αργότερα, για του λόγου το αληθές (εδώ λένε ότι πρέπει να το γράψεις «ασφαλές» αλλά πραγματικά πρώτη φορά το ακούς αυτό), το βράδυ συναντάς δύο συμφοιτητές σου οι οποίοι κόπηκαν γιατί δεν ήξεραν ότι η εξέταση θα γινόταν σε υπολογιστές. Σε ρωτάνε πώς κατάφερες να μείνεις και να το παλέψεις και σου λένε πως έκανες καλά που διαμαρτυρήθηκες και ότι θα έπρεπε να είχαν κάνει το ίδιο, αφού αυτό ήταν το τελευταίο τους μάθημα, είχαν δώσει 100 ευρώ για να μάθουν την Java σε φροντιστήριο όμως δεν ήξεραν ότι χρειαζόταν compile — κατα τα άλλα «ήξεραν Java». Ακολουθεί ένα τέταρτο αυτοδικαίωσης και κραξίματος του καθηγητή. Νιώθεις αμήχανα γιατί δεν θέλεις να φανεί ότι έγινε εξαίρεση για σένα, βλέπεις ότι μπορεί να νιώθουν αδικημένοι και καταλαβαίνεις αλλά δεν θέλεις και να τους πεις ότι κάτι έχουν δει πολύ λάθος. Αποφασίζεις απλά να είσαι διαλακτικός.

Η Εμπιστοσύνη στο Σύμπαν:

Το πρώτο βράδυ στην Μυτιλήνη βγαίνεις έξω με ένα μπουκάλι Μιχάλη Γεωργιάδη ημίγλυκο στο χέρι για να δεις γνώριμες φάτσες. Πας στο τρίγωνο όντας σίγουρος ότι θα τις δεις. Όχι μόνο τις βλέπεις αλλά πέφτεις πάνω σε όλους όσους υπολόγιζες να δεις τις μέρες που ήσουν στην Μυτιλήνη (και μερικούς ακόμα) μέσα σε περίπου 20 λεπτά. Αυτό θα μπορούσαμε άνετα να το πούμε μια παράδοση στις βουλές του Σύμπαντος gone right.

Η Αποτυχία:

Σου ζητάνε να βοηθήσεις με μια εργασία Flash. O κώδικας είναι τόσο κακογραμμένος που για να βοηθήσεις πραγματικά προσπαθείς να ξαναγράψεις απ’την αρχή κομμάτια του. Καταλήγεις τρεις ώρες μετά να έχεις φτιάξει ένα πρόγραμμα το οποίο θα έπρεπε να τρέχει αλλά πετάει προβλήματα αγνώστου ταυτότητος και γκρινιάζει για κάτι το οποίο δεν θα έπρεπε. Τραβάς τα μαλλιά σου και πηγαίνεις να βρεις κάποιους από αυτούς τους οποίους συνάντησες την προηγούμενη νύχτα στον δρόμο και τους είχες υποσχεθεί ότι θα έβγαινες μαζί τους την επομένη. Τους βρίσκεις αλλά τρέμεις ανεξέλεγχτα για καμιά ώρα από την συνδυασμένη ένταση του εκνευρισμού του Flash, της αποτυχίας αλλά και γιατί ξέρεις ότι μόλις θυσίασες τρεις ώρες της ζωής σου οι οποίες θα μπορούσαν να είναι με τους φίλους που έστησες για να βοηθήσεις με κάτι το οποίο τελικά έκανες χειρότερο. Πίνεις λίγο κρασί στο καινούργιο αγαπημένο μαγαζί της Μυτιλήνης, το Π, την πρώτην Μαρτάνο, και ξεχνάς το όλο σκηνικό, πίνοντας στην υγεία όσων θα πάρουν το πτυχείο τους ξέροντας να κάνουν τις εργασίες τους μόνοι τους.

Το Ξενύχτι:

Αν μένεις κάπου για δύο νύχτες και έχεις χρόνο μπροστά σου, δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα την μία νύχτα να μην κοιμηθείς: αφήνεις ανοιχτό το ενδεχόμενο σε καθετί ενδιαφέρον να συμβεί και με το που μπει για τα καλά το επόμενο πρωί έχεις μια ενέργεια που δεν περιγράφεται. Και γιατί το έκανες; Μα για να είσαι ξύπνιος για…

To Aπόκοσμο, Κοσμοϊστορικό Γεγονός:

Ίσως η απλή θέαση με ένα μικρό τηλεσκόπιο έξω από το δημοτικό θέατρο Μυτιλήνης να μην ήταν εξ ίσου εντυπωσιακή με το παραπάνω βίντεο, σίγουρα όμως η καλή παρέα το ισοστάθμισε και τα σύννεφα και η βροχή που έπεφτε με χοντρές σταγόνες έκανε την θέαση πιο συναρπαστική (επειδή το αβέβαιο είναι πάντα πιο γλυκό) αλλά και κάπως απόκοσμη: ο καιρός, ένα τόσο παροδικό φαινόμενο, σε σύγκριση με την σύνοδο της Αφροδίτης η οποία ήταν κι αυτή μεν παροδική αλλά με προεκτάσεις διαχρονικές, που κάνουν τον άνθρωπο να συνειδητοποιεί την μικρότητα του. Είναι σαν ο Μαθουσάλας να πέθανε από αυτοκινητιστικό ή να στραβοκατάπιε την μπουκιά του από γιδοτύρι και παξιμάδι και να πνίγηκε. Άσχετο, ο ήλιος επίσης φαίνεται πραγματικά απόκοσμος σε ισχύ και μέγεθος στο παραπάνω, ειδικά στις υπέρυθρες. Πραγματικά θεϊκός.

Η Συμφιλίωση:

Υπάρχει μια κοπέλα που μια φορά κι έναν καιρό πλήγωσες με τις καλύτερες προθέσεις. Δεν ξέρεις αν όντως πληγώθηκε, γιατί είναι σκληρό καρύδι (ή έτσι δείχνει), όμως μπορείς να φανταστείς πως από τότε δεν έχει και την καλύτερη εικόνα για σένα και πρέπει να σε θεωρεί τουλάχιστον κομματάκι μαλάκα. Ό,τι και να λες, πως ήταν δηλαδή εμπειρίες οι οποίες ήταν καθοριστικές για το τι σε έφερε εδώ που είσαι τώρα και ότι δεν θα άλλαζες τίποτα και και και, δεν μπορείς να μην νιώθεις τύψεις αφού από την πρώτη στιγμή που την γνώρισες της είχες αδυναμία. Έκτοτε πραγματικά λυπόσουν που τα πράγματα ήρθαν έτσι που μια οποιουδήποτε είδους στενότερη σχέση θα ήταν δύσκολη ως αδύνατη. Είχες προσπαθήσει να την προσεγγύσεις απλά και μόνο γιατί γούσταρες την παρέα της και μέχρι εκεί. Όμως πόσο δύσκολο δεν ήταν να παρεξηγηθεί αυτό;

Αυτή την φορά τα πράγματα είχαν μια όμορφη τροπή. Την συναντάς το τελευταίο πρωί στον Λόφο τυχαία και τα πράγματα αρχικά είναι αμήχανα. Έλα όμως που λίγες ώρες πριν φύγεις από το νησί είσαι μαζί της για καφέ και συζητάτε για την ανωμαλία των Ιαπώνων, την χαρά του να καταφέρεις να ανεβάσεις ένα θεατρικό έργο με μια Πρόβα ενωμένη και χωρίς διχόνοιες αλλά και για το animation για το οποίο έχει μεράκι και για τις δημιουργίες της. Νιώθεις όμορφα, ειρηνικά. Να’στε εκεί, η αυπνία να σας ενώνει, με δυο καφέδες, να μιλάτε περι ανέμων και υδάτων, επιτέλους, μια συζήτηση στην οποία δεν πρέπει να παριστάνεις ότι δείχνεις ενδιαφέρον και δεν χρειάζεται να καταβάλεις προσπάθεια για να συγκεντρωθείς σε αυτήν. Το παρελθόν ξεχάστηκε, forget and forgive, και με χαρά διαπίστωσες πως με αυτόν τον άνθρωπο ίσως και να έχεις πολλά πράγματα να μοιραστείς ακόμα.

Οι Τρεις Εκδοχές:

Φιλοξενείσαι από έναν παλιό φίλο με τον οποίο έχεις περάσει πολλά στην Μυτιλήνη ο οποίος όμως δεν νιώθει τελευταία καλά γιατί έχει χωρίσει με την κοπέλα του. Το ενδιαφέρον είναι ότι είσαι φίλος και με την κοπέλα. Και οι δύο σου προσφέρουν τα σπίτια τους για να μείνεις και να ξεκουραστείς και περνάς αρκετό χρόνο και με τους δύο για καφέ, ναργιλέ και ποτό αλλά σπάνια και με τους δύο μαζί. Βλέπεις και τις δύο μεριές της ιστορίας και βγάζεις τα δικά σου συμπεράσματα. Καταλήγεις ότι αυτό που λένε, πως κάθε φορά υπάρχουν τρεις εκδοχές μιας οποιασδήποτε ιστορίας, η άποψη του ενός, η άποψη του άλλου και η αλήθεια, αυτή είναι μια από τις πολλές άδοξες κι άγνωστες παγκόσμιες σταθερές που ο κόσμος ξεχνάει αποκαρδιωτικά συστηματικά.

Το Ταξίδι:

Πειραιά-Χίο, Χίο-Μυτιλήνη, Μυτιλήνη-Πειραιά. Το European Express είναι εκεί για να σου επιτρέψει να διασχίσεις το Αιγαίο. Αυτή η σχέση αγάπης-μίσους σου με τα συμβατικά πλοία της γραμμής δεν μπορεί να μην φανεί κι αυτή την φορά: το πώς τα βρωμερά μαύρα σύννεφα που ρυπαίνουν τους γαλάζιους ουρανούς του «λίκνου του πολιτισμού» όπως τους αρέσει να μας θυμίζουν κάθε φορά στις 101% εκνευριστικές ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα, οι 3045 τηλεοράσεις ανα σαλόνι και οι καφέδες που έχουν τιμολογιακές πολιτικές αλα Twoface (1,50 για τον «μονό» φραπέ, σε πλαστικό ποτηράκι για την ρετσίνα, και >€3 για τον «διπλό»)… πάλι καλά που μπορείς να τρως τον θαλασσινό αέρα, να χαζεύεις γλάρους που το παίζουν οι γέροι του Muppet Show και να αράζεις σε εξωτερική καμπίνα με 50% έκπτωση. Αλήθεια, η καμπίνα σου δεν ήταν κλειδωμένη… θα μπορούσες την επόμενη φορά να δοκιμάζεις ένα-ένα τα δωμάτια μέχρι να βρεις ένα το οποίο θα είναι ξεκλείδωτο με ένα κρεβάτι ελεύθερο και να αράξεις.

Πραγματικά, ποιος θα καταλάβαινε το οτιδήποτε;

Κοσμολόγοι: τραγικές φιγούρες

Οι άνθρωποι έχουμε πολύ συγκεκριμένα όρια στην αντίληψη μας και δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο παρα μόνο μέσα από την ανθρώπινη εμπειρία. Δεν μπορούμε να φανταστούμε τι υπάρχει έξω από το σύμπαν όπως δεν μπορούμε να φανταστούμε πως είναι να είναι κανείς τυφλός, να μην έχει δει ποτέ του: φανταζόμαστε ότι τα βλέπει όλα μαύρα ή λευκά, όμως και το μαύρο και το λευκό είναι τμήματα της οπτικής εμπειράς. Οι τυφλοί δεν έχουν δει ποτέ τίποτα. Οι κουφοί, χωρίς να έχουν ακούσει ποτέ τίποτα επίσης, δεν ξέρουν τι είναι η σιωπή: είναι το μόνο που γνωρίζουν. Δεν μπορούμε να διανοήθουμε τους απλά ασύλληπτους αριθμούς ατόμων, μορίων ή αντίθετα γαλαξιών που υπάρχουν στο σύμπαν αλλά παρολαυτά προσπαθούμε.

Χτες συμπέρανα ότι να προσπαθούμε να καταλάβουμε το σύμπαν είναι μάταιο απλά και μόνο γιατί είμαστε άνθρωποι και περιοριζόμαστε ακριβώς από την ύπαρξη μας σε αυτή την κατάσταση.

Στο Μουσικό Καφενείο στην Μυτιλήνη, όπου ήμουν χτες και έχω πάει πολλές φορές, έχουν ένα χρυσόψαρο σε μια γυάλα. Τι μπορεί να καταλάβει εκείνο για το πώς είναι η ζωή έξω από την γυάλα, ποιες είναι αυτές οι φιγούρες που κινούνται διαρκώς έξω από το νέρο μέρα-νύχτα; Ίσως να μπορούσε, αν ήταν πιο έξυπνο, να προβλέψει την ταχύτητα μετακίνησης αυτών των περίεργων, πολύχρωμων φιγούρων, ίσως να μπορούσε να φτιάξει κάτι σαν ημερολόγιο το οποίο θα του αποκάλυπτε πότε υπάρχει πολύ φως ή λίγο φως έξω και μέσα από την γυάλα. Αλλά πώς θα μπορούσε να καταλάβει ποτέ τι είναι οι άνθρωποι, γιατί πηγαίνουν σε αυτό το μέρος, γιατί αγοράζουν αλκοόλ και καφέδες και γιατί φλερτάρουν; Ένα χρυσόψαρο που θα προσπαθούσε να καταλάβει τον κόσμο έξω από την γυάλα του θα ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία ακριβώς λόγο της ύπαρξης του ως χρυσόψαρο και των φυσικών του περιορισμών.

Το ίδιο μπορούμε να συμπεράνουμε για τους ανθρώπους. Προσπαθούμε να καταλάβουμε το σύμπαν αλλά απλά το σύμπαν είναι υπερβολικά περίπλοκο για μας. Η γυάλα μας είναι μεγάλη και ενδιαφέρουσα, ίσως αόρατη, αλλά συνεχίζει να υπάρχει. Το να προσπαθούμε να καταλάβουμε και να απαντήσουμε τα μεγάλα ερωτήματα όπως το ποιοι είμαστε, γιατί βρισκόμαστε εδώ, ποιος και αν μας έφτιαξε κάποιος, που τελειώνει το σύμπαν κτλ είναι απλά ερωτήματα τόσο έξω από την εμπειρία μας που είναι απλά αδύνατο να απαντηθούν. Αντίστοιχα, αν λέγαμε ότι οι πλανήτες είχαν συνείδηση (μια ιδέα που μου αρέσει να εξετάζω τον τελευταίο καιρό), η Γη δεν θα μπορούσε να καταλάβει ποτέ το ποιοι είμαστε και τι κάνουμε. Η ιδέα της περί του κόσμου δεν θα μπορούσε να εντάξει την ύπαρξη κάποιων μικροβίων στην επιφάνεια της που αναρωτιούνται για τα ίδια θέματα (που όπως λέει και ο Terry Pratchett, μάλλον θα της φαινόμασταν σαν κάποιου είδους δερματοπάθεια), και ακριβώς επειδή δεν θα μπορούσε να συλλάβει την ανθρώπινη εμπειρία, η ιδέα της περί του κόσμου, ακόμα κι αν είχε την δυνατότητα ως πλανήτης να καταλάβει το σύμπαν σε ένα πιο μακροσκοπικό επίπεδο, θα ήταν αναγκαστικά ατελής. Η λογική μας μπορεί να μας πάει μακριά αλλά δεν πρέπει να έχουμε την εντύπωση ότι τα μεγάλα ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν με την βοήθεια της γιατί απλά, όπως και οι αισθήσεις μας αλλά αντίθετα με αυτές, η λογική μας (όπως μας αρέσει να λέμε ότι μας διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα ζώα) είναι αμιγώς ένα ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Επομένως, οι ανακαλύψεις που κάνουμε με την βοήθεια της δεν είναι παρά ανθρωποκεντρικές παραδοχές. Όπως λέει και ο Κούντερα στην Αβάσταχτη Ελαφρότητα Του Είναι (που διαβάζω αυτές τις μέρες και ήδη λατρεύω), τα μόνα σημαντικά ερωτήματα είναι αυτά που έχουμε από παιδιά — ποτέ όμως δεν θα μπορέσουμε να τα απαντήσουμε, ακόμα και όταν, μεγάλοι πια, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτό το «χάρισμα» μας που λέγεται λογική.

Επομένως, για μένα, οι άνθρωποι που αφιερώνουν την ζωή τους προσπαθώντας να απαντήσουν αυτά τα ερωτήματα δεν είναι τίποτα περισσότερο από τραγικές φιγούρες. Τους θαυμάζω για το πάθος τους αλλά ταυτόχρονα τους λυπάμαι γιατί δεν είναι παρα άνθρωποι, όπως θα λυπόμουν τα χρυσόψαρα που θα προσπαθούσαν να καταλάβουν τι είναι αυτές οι φιγούρες έξω από το νερό που τα πειράζουν κάθε τόσο και τους πετάνε πού και πού χρυσοψαροτροφή. Δεκάδες επιστήμονες έχουν αφήσει εποχή προσπαθώντας να κατανοήσουν και να περιγράψουν τον κόσμο, μόνο για να υπάρξει κάποιος, αιώνες μετά τον θάνατο τους, που θα ανέτρεπε, κοροιδευτικά σχεδόν, την θεωρία τους. Φανταστείτε πώς θα ένιωθε ο Einstein, ο οποίος αφιέρωσε την ζωή του προσπαθώντας να ενοποιήσει τα πεδία, αν μάθαινε ότι κάποια στιγμή κάποιος μελλοντικός φυσικός θα ανακάλυπτε αυτή την «θεωρία των πάντων», δημιουργώντας αναπόφευκτα ακόμα περισσότερα ερωτήματα, ή αν αποδεικνυόταν ότι μια τέτοια θεωρία είναι απλά πέρα από τις ανθρώπινες δυνατότητες κατανόησης του κόσμου. Ίσως να επέλεγε να περάσει την ζωή του λίγο διαφορετικά.

Μπορώ να φανταστώ ένα πλήθος εξαγριωμένων επιστημόνων να με λιντσάρουν για τα παραπάνω, φωνάζοντας πως με αυτή την λογική δεν θα είχαμε φτάσει ως εδώ, πως η ανθρώπινη περιέργεια και φαντασία είναι αυτό που μας κρατάει ζωντανούς, και άλλα. Δεν λέω, οι επιστημονικές ανακαλύψεις μας έχουν φτάσει μακριά, έχουν αλλάξει την ζωή μας (δεν θα πω ότι την έχουν βελτιώσει, γιατί δεν το πιστεύω πραγματικά), μας έχουν βοηθήσει να συλλάβουμε το μεγαλείο των Πραγμάτων. Εγώ ο ίδιος είμαι πολύ περίεργος για το πώς λειτουργεί ο κόσμος και συνεχώς ψάχνω τα όρια της γυάλας μου και το τι αυτή περιέχει. Δεν ξεχνάω όμως πως είμαι άνθρωπος, με περατές διανοητικές ικανότητες και άλλες αδυναμίες της σάρκας και του πνεύματος (μεταξύ τους η ματαιοδοξία), και ίσως να έχω σημαντικότερα πράγματα να κάνω, πιο συμβατά με αυτή μου την ύπαρξη, από το να προσπαθώ να καταλάβω πράγματα τα οποία άπλα έχω την ψευδαίσθηση ότι είναι κατανοήσιμα (από ποιον; εμένα!)