ΜΟΝΟ ΛΙΓΑ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ — ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία

Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία by Μαρία Ευθυμίου
My rating: 4 of 5 stars

Έμαθα την Μαρία Ευθυμίου το ’12, όταν άρχισα να πηγαίνω στους δωρέαν κύκλους διαλέξεων ιστορίας που έκανε στο Γκάζι, πρώτα για την Παγκόσμια Ιστορία και μετά για την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, μια περίοδο τόσο καθοριστική για την οποία τόσα λίγα ξέρουμε.

Γρήγορα εθίστηκα στον λόγο της μορφωμένης και τόσο μεταδοτικής αυτής ιστορικού. Στα χέρια μου έπεσαν DVD από τις διαλέξεις της (20 στο σύνολο!) τα οποία άρχισα να αντιγράφω και να μοιράζω λες και ήταν ερασιτεχνικές ηχογραφήσεις από συναυλίες των Pink Floyd ή σειρές άνιμε που ανταλλάζαμε κάποτε με τις στίβες των DVD στο ADN, πολλά χρόνια πριν οι σκληροί δίσκοι αποκτήσουν terraτώδεις διαστάσεις και οι συνδέσεις στο ίντερνετ κάνουν το κατέβασμα σειρών και βίντεο καθημερινό και αυτονόητο ζήτημα.

Για του λόγου το αληθές, μπορείτε πλέον να δείτε ιδίοις όμμασι έναν τέτοιο κύκλο ομιλιών Παγκόσμιας Ιστορίας που έκανε η Ευθυμίου στο Μέγαρο Μουσικής το 2016 ξεκινώντας από την πρώτη διάλεξη εδώ. Τόσο απλά.

Η τρομερή εκστρατεία εκλαΐκευσης της ιστορίας με την οποία η Ευθυμίου έχει συνεπάρει τόσες χιλιάδες κόσμου συνεχίζεται με αυτό το βιβλίο, το οποίο είναι γραμμένο σαν διάλογος μεταξύ εκείνης ως συνεντευξιαζόμενης με τον συνεντευξιαστή Μάκη Προβατά. Μου έδωσε την αίσθηση ότι αυτή η μεγάλη συνέντευξη ήταν κατά 70% αφιερώμενη στα μεγάλα ερωτήματα της ιστορίας, τουλάχιστον έτσι όπως τα διατύπωσε ο κ. Προβατάς, και η υπόλοιπη ήταν αφιερωμένη στην ίδια την κα. Ευθυμίου. Νομίζω ότι αυτή η μορφή ήταν πετυχημένη επιλογή, γιατί ειλικρινά δεν είχα ιδέα για όλες αυτές τις πτυχές της ζωής της εκτός της ακαδημαϊκού: ως περιπατήτρια με 50 χρόνια εμπειρίας, ως λάτρη της νεώτερης ελληνικής και βυζαντινής τέχνης, ως γλωσσομαθή και ως μεταφράστρια ποίησης.

Το Μόνο λίγα χιλιόμετρα με έκανε να δω την κα. Ευθυμίου ως μια μεγάλη μορφή του ελληνισμού σήμερα: μια βαθιά μορφωμένη γυναίκα, με έντονες ανησυχίες και ξεκάθαρες θέσεις, με εντυπωσιακές ικανότητες χρήσης της ελληνικής γλώσσας (μου έκανε πολύ θετική εντύπωση η επιλογή των λέξεων σε κάποια σημεία — λέξεις όμορφες, εύηχες, σπάνιες και συνεκτικές), μια ηγετική φυσιογνωμία στον χώρο της ελληνικής εκπαίδευσης σήμερα.

Η Ευθυμίου αυτοαποκαλείται πατριώτισα, και ενώ όταν ακούω αυτή τη λέξη υπό κανονικές συνθήκες μου σηκώνεται η τρίχα, αυτή η γυναίκα κάθε φορά με κάνει να αναθεωρώ τι μπορεί να σημαίνει αυτή η αγάπη για την πατρίδα και τον πολιτισμό, τη γη, την κληρονομιά, την τέχνη. Με κάνει να έρχομαι πρόσωπο με πρόσωπο με τη δική μου ιδοπέδωση και απόρριψη αυτής της έννοιας, λόγω του μίσους που έχω για τις πολιτικές θέσεις οι οποίες επικαλούνται υπέρ του δέοντος την πατρίδα. Όταν ένας άνθρωπος τέτοιου βεληνεκούς και σεβασμού για την παγκόσμια ιστορία μιλάει για πατριωτισμό, βλέπω ότι αυτή η αγάπη δεν σημαίνει απαραίτητα την περιφρόνηση για τον Άλλο και την εξύψωση της ιστορίας και πολιτισμού των μεν εν αγνοία των υπολοιπών. Ο πατριωτισμός ίσως και να μπορεί να είναι ξέχωρος από τον εθνοκεντρισμό.

Η Ευθυμίου όντως έχει μια ιδιαίτερη πολιτική θέση την οποία προφανώς θα λέγαμε συντηρητική ή δεξιά, και αυτό φαίνεται από ορισμένα σημεία στον λόγο της — δεν μπορούσα να μην προσέξω την αναφορά στην Μαρφίν και την σύγκριση των κουκουλοφόρων με τους δοσίλογους στην Κατοχή. Πιστεύει ότι ο Εμφύλιος και η επικράτηση του αριστερού αφηγήματος στην Μεταπολίτευση, παρά της νίκης των δεξιών στον πόλεμο, ευθύνεται για πολλά από τα δεινά της σημερινής ελληνικής κοινωνίας:

«Πληρώνουμε τον Εμφύλιο με μιαν υποβόσκουσα παρατεταμένη εκδίκηση εβδομήντα χρόνων, που οδήγησε σε αντιστροφή των ηθών και στην μετατροπή του φιλότιμου και φιλόπονου Έλληνα σε ον θρασύδειλο και στρεψόδικο. Που, με μονίμως υψωμένο το δάκτυλο και το φρύδι, κατηγορεί πάντα κάποιον ή κάτι προκειμένου να μην παραδεχθεί, με εντιμότητα και γενναιότητα, πόσο και ο ίδιος φταίει για όσα του συμβαίνουν. Που μονίμως γκρινιάζει, ασχημονεί, υβρίζει, κατηγορεί, φυγοπονεί, διαμαρτύρεται και καταστρέφει. Και, μάλιστα, χωρίς αιδώ και χωρίς συνείδηση των επιπτώσεων — βραχυπρόθεσμων και μακρυπρόθεσμων.

Πρόκειται για αυτοπαγίδα πολιτικής και κοινωνικής αποσάρθρωσης, που την πληρώνουμε και θα την πληρώνουμε πολύ ακριβά. Για γενιές…

Αν καταφέρουμε να προλάβουμε να μη χαθούμε…»

Σε αυτό όμως, μου βγάζει παρόμοια συναισθήματα με τον Jordan Peterson: ως άνθρωποι ηθικά συμπαγείς, ευφράδεις, με μεγάλο έργο στην εκπαίδευση, έχοντας εμπνεύσει χιλιάδες ή εκατομμύρια κόσμο με την κοφτερή τους ματιά και την ανοιχτή τους ψυχή, ο καθένας στον τομέα του, η Ευθυμίου και ο Peterson με κάνουν να σκέφτομαι ποιες μπορεί να είναι οι αρετες της «δεξιόστροφης σκέψης» που πολλοί δαιμονοποιούν, τουλάχιστον στον προσωπικό μου κυκλό.

Αν και αυτοί οι δυο άνθρωποι φαίνεται να ξεπερνάνε την πολιτική με τις σαφεις διαχωριστικές γραμμές που ξέραμε μέχρι τώρα και να χαράζουν νέα μονοπάτια…

View all my reviews

Leave a Reply