Το παρακάτω κείμενο το βρήκα δημοσιευμένο στους Νέους Ορίζοντες, μια τοπική εφημερίδα της Νέας Σμύρνης, τεύχος Ιανουαρίου 2013. Διαβάζοντας το χαμογέλασα, συμφώνησα, αναφώνησα «ναι ρε φίλε!» όπως και «πες τα!» και τελικά αποφάσισα να το αναδημοσιεύσω. Απλά: αν έγραφα αυτό το άρθρο εγώ δεν θα μπορούσα ποτέ να τα έχω πει καλύτερα. Επομένως, δεν μπορώ παρα να το φιλοξενήσω και εδώ.
Ένα μικρό τεστ, για να συνειδητοποιήσουμε, πόσο η γνώση μας είναι εξαρτημένη από τη γνώση όλης της ανθρωπότητας και ότι τελικά, κάθε προσπάθεια για μια εθνική “καθαρότητα” ισοδυναμεί με το σκοτάδι της ναζιστικής πολιτιστικής τέφρας.
ΜΗΠΩΣ ΕΙΣΑΙ «ΠΟΛΥ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ»
ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟ ΞΕΡΕΙΣ;
Το γεγονός ότι ο κλασσικός Ελληνικός πολιτισμός είναι μία από τις βάσεις όλου του σύγχρονου κόσμου είναι μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια. Η επιστήμη, η φιλοσοφία, το θέατρο, η δημοκρατία, έχουν σφραγίσει για πάντα την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας. Από τη στιγμή, λοιπόν, που σήμερα, ακόμα και ο πιο απόμακρος από τα προηγμένα κέντρα πολιτισμός, είναι αναμεμειγμένος σε κάποιο βαθμό με τον ελληνικό, σημαίνει ότι η πλειονότητα της υφηλίου είναι πολυπολιτισμική. Το ζήτημα είναι, εμείς οι Έλληνες, τι είμαστε; Για παράδειγμα εσύ, που διαβάζεις αυτό το κειμενάκι, είσαι «πολυ-πολιτισμικός» ή όχι ;
Πριν απαντήσεις, σου υπενθυμίζουμε τα εξής:
Φοράς παπούτσια, μια παλαιολιθική εφεύρεση, που την αποκαλείς με ένα περσικό όνομα ( pāpuš, pa=πόδι + puş = κάλυμμα) και επίσης ένα παντελόνι που το εφηύραν οι Σκύθες κι εσύ το ονομάζεις με μια λέξη που προήρθε από το όνομα ενός χαρακτήρα της Ιταλικής Κομμέντια ντελ Άρτε, του Pantalone (δηλαδή Πανταλέων ). Φοράς βρακί, και αν είσαι από την Κρήτη, βράκες, που έχουν όνομα λατινικό (braccae) και είναι ένα ένδυμα, που οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες το είδαν να το φοράνε οι Γαλάτες και οι Γερμανοί, ενώ δένεις στο λαιμό σου μια γραβάτα κροατική (χρβάτσκα). Οι τσολιάδες που θαυμάζεις φοράνε τη φουστανέλλα, που ήταν η φορεσιά των Βλάχων, Αλβανών κι Ελλήνων πολεμιστών και παράνομων, όπως την ξανασχεδίασε ο γερμανός ράφτης του Όθωνα (μίνι, πάνω από το γόνατο). Σήμερα, φοράς μπλου τζην, που υπήρξε επινόηση ενός Γερμανο-εβραίου ράφτη της Αμερικής, του Λεβί-Στράους, κατασκευάζεται από ένα ύφασμα που εφευρέθηκε στη Φλωρεντία και βάφεται με ένα χρώμα μπλε λουλακί (indigo, ελλ. ινδικόν),που τα αρχαία χρόνια το ανακάλυψαν οι Ινδοί.
Το εθνικό σου φαγητό, ο μουσακάς, έχει αραβικό όνομα (mussaka, σημαίνει φρέσκο) και δημιουργήθηκε στο παλάτι του Οθωμανού Σουλτάνου από γνώστη της Γαλλικής κουζίνας, εξού κι η μπεσαμέλ. Το άλλο σου αγαπημένο και πασίγνωστο Ελληνικό έδεσμα, ο gyros, ή ντονέρ, προέρχεται από τους οθωμανούς (doner= γυρίζει), που κι αυτοί τον δανείστηκαν από τον Αραβικό στρατό.
Τρως ντομάτες, πατάτες, καλαμπόκι, σοκολάτα και φραγκόσυκα και καπνίζεις, συνήθειες που πήρες από τους ινδιάνους της Αμερικής. Πίνεις κρασί που πρωτοεμφανίστηκε τα προϊστορικά χρόνια κάπου στον Καύκασο και σου αρέσει η μπύρα που είναι εφεύρεση των νεολιθικών κατοίκων της Μεσοποταμίας. ενώ πίνεις αφέψημα από καβουρντισμένους σπόρους καφέ, μια επινόηση των μουσουλμάνων σούφι του Μεσαίωνα. Τρως ψωμί, που επίσης είναι μια νεολιθική εφεύρεση των Μεσοποτάμιων, οι οποίοι, χιλιάδες χρόνια πριν από τους Έλληνες, (τουλάχιστον πριν από αυτούς που μιλούσαν ελληνικά) έκαναν την Νεολιθική και τη Γεωργική επανάσταση και εκτός των άλλων, επινόησαν την καλλιέργεια των δημητριακών, το άροτρο, το δρεπάνι, την ιστιοπλοΐα κι ακόμα τη γραφή, τους γραπτούς νόμους, τη γραφειοκρατία, τον στρατό, τη στρατιωτική στολή και το ιερατείο.
Τραγουδάς πάνω σε μουσικές κλίμακες, που οι αρχαίοι Έλληνες πήραν από γειτονικούς λαούς (μιξολύδιος, φρύγιος κλπ), τις προσέθεσαν στις δικές τους, και έτσι γεννήθηκε η κοινή ανατολική παράδοση. Οι πρόγονοί σου ανάπτυξαν την μουσική αυτή, όχι μόνοι τους, αλλά μαζί με όλους τους λαούς μιας περιοχής που ξεκινάει από το Σεράγιεβο και φτάνει ως την Ινδία και τη Βόρειο Αφρική.
Δίπλα σου ζουν τα μέλη μιας φυλής που ξεκίνησε από την βόρεια Ινδία γύρω στο 500 μ.Χ. για να φτάσει στα Βαλκάνια, και να πολιτογραφηθούν Έλληνες. Είναι οι Τσιγγάνοι, που οι οργανοπαίχτες τους αποτέλεσαν για αιώνες τη ραχοκοκαλιά της εθνικής σου μουσικής. Μπορεί να σου αρέσει, ειδικά αν είσαι από την Ήπειρο, το δημοτικό πολυφωνικό πεντατονικό τραγούδι, που ίδιο έχουν και οι Αλβανοί, και που δεν ανήκει αποκλειστικά ούτε σε μας ούτε στους Αλβανούς, αλλά έλκει την καταγωγή από τα προϊστορικά χρόνια, δηλαδή, πριν από την εθνογένεση των λαών της περιοχής.
Το εθνικό σου παραδοσιακό όργανο, το κλαρίνο, είναι το κλαρινέτο της Δυτικής συμφωνικής ορχήστρας, μια εφεύρεση ενός Γερμανού κατασκευαστή βασισμένη πάνω στο Γαλλικό πνευστό σαλιμό. Παίζεις τουμπελέκι, που είναι όργανο αραβικό. Χορεύεις τσάμικο που το χορεύουν και οι Τσάμηδες της Αλβανίας, χασαποσέρβικο, που βασίζεται σε σέρβικο ρυθμό και ζειμπέκικο, που είναι ο χορός μιας αρχαίας φυλής της Μικρασίας και που σήμερα τον χορεύουν και οι Τούρκοι της Σμύρνης. Η γιαγιά σου ίσως άκουγε σμυρναίικα τραγούδια, που προέρχονται από την ανατολίτικη παράδοση των μακάμ, που έχει στηριχτεί στη Βυζαντινή και άλλες ανατολίτικες παραδόσεις, αλλά κυρίως αναπτύχθηκε από Τούρκους, Εβραίους, Αρμένηδες και Έλληνες μουσικούς στην Οθωμανική Κωνσταντινούπολη. Εσύ ή οι γονείς σου, τη δεκαετία του 60, άκουγες μουσικές επιτυχίες, που δεν ήταν παρά Ινδικά τραγούδια με Ελληνικό στίχο, όπως π.χ. το Αυτή η νύχτα μένει (ulfat ka saaz chhedo) Μου λέτε να μη κλαίω (Yamma,yamma), το Καρδιά μου καμένη (Από την ταινία Mother India) και πάρα πολλές άλλες.
Ακούς, επίσης, μπλουζ και ραπ, ενώ εσύ ή οι μεγαλύτεροι συγγενείς σου χορεύουν τάνγκο, ρούμπα, σάμπα, τζαζ, ροκ, κλπ, δηλαδή ρυθμούς των αρχαίων κατοίκων της Αφρικής, όπως την διαμόρφωσαν οι σκλάβοι απόγονοί τους παρέα με τους ισπανόφωνους και τους Γερμανοεβραίους συνθέτες της Αμερικής και, μετά, μαζί με τους μουσικούς όλης της Γής. Το πιάνο που ακούς ή παίζεις είναι μια εξέλιξη του ευρωπαϊκού εκκλησιαστικού οργάνου, το οποίο ήταν ένα δώρο των Βυζαντινών στη Δύση, που προήρθε από την ύδραυλη, εφεύρεση του Κτησίβιου του Αλεξανδρέως, αλλά που οι συμπατριώτες μας δεν το χρησιμοποιούσαν. Η θεωρία των συγκερασμένων οργάνων που, αν είσαι μουσικός, χρησιμοποιείς, είναι δημιούργημα της Δυτικής Ευρώπης. Άραγε πόσο Ελληνικό τραγούδι ακούς και πόσο Αγγλικό ή Αμερικάνικο; Πόσα Ελληνικά συγκροτήματα και πόσα Αγγλικά; Και πόσο Ελληνικό σινεμά βλέπεις και πόσο Αμερικάνικο, Γαλλικό, Κινέζικο και Ιρανικό; Και πόσα ξένα σήριαλ στην τηλεόραση;
Υποθέτουμε, ότι σαν υπέρμαχος του Ελληνικού πολιτισμού που ίσως είσαι, γνωρίζεις πολύ καλά το Ελληνικό θέατρο, και ξέρεις απ’ έξω, τόσο τα έργα των αρχαίων ποιητών, (Αντιγόνη, Οιδίποδα, Ευμενίδες, Όρνιθες) όσο και των σύγχρονων, του Καμπανέλλη, του Κεχαΐδη και άλλων. Στη σκηνή, όμως, βλέπεις να παίζονται και έργα ξένων, του Σαίξπηρ, του Μολιέρου ή του Μπρέχτ. Άλλωστε πολλοί Έλληνες συνθέτες έχουν μελοποιήσει ποιήματα ξένων, του Λόρκα, του Μπρένταν Μπήαν, του Λόπε ντε Βέγκα, που σήμερα τραγουδιούνται σαν Ελληνικά τραγούδια.
Όταν ήσουν μικρός, σου διάβαζαν τα παραμύθια του Γκρίμ, του Άντερσεν και της Σέλμα Λάγκερλεφ, που τα είδες και στο σινεμά σαν κινούμενα σχέδια της Αμερικάνικης εταιρείας του Ντίσνεϋ ή στην τηλεόραση σαν γιαπωνέζικες παραγωγές, που σχεδιάζονται στην Κίνα. Και αργότερα, διάβασες σε μετάφραση ή σε κόμικς τους Άθλιους του Ουγκώ, τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες, ή το Μόγλη του Κίπλιγκ.
Είναι πια σαφές το μήνυμα, αλλά συνεχίζουμε:
Μαθαίνεις πολεμικές τέχνες που ήρθαν από την Ιαπωνία και την Κίνα (κουγκ-φου, ται-τσι, καράτε, τζούντο, αικίντο). Ίσως κάνεις γιόγκα που είναι μια πανάρχαια θρησκευτική Ινδική πρακτική. Παρακολουθείς ένα παιχνίδι που οι νόμοι του φτιαχτήκανε το 1850 στην Οξφόρδη και παίζεται με μπάλα, που την επινόησαν δύο υποδηματοποιοί στη πόλη Ράγκμπυ της Αγγλίας. Παίζεις σκάκι, ένα παιχνίδι που ήρθε από την Ιταλία, που εκεί έφτασε από τις χώρες του Ισλάμ, αλλά κατάγεται από ένα παρόμοιο ινδικό παιχνίδι, που το έλεγαν τσατουράνγκα, ενώ η τράπουλα και τα χαρτιά που παίζεις, πρωτοεμφανίζονται στην Κίνα των Τάνγκ, τον ένατο αιώνα. Το καλοκαίρι πας διακοπές στα ελληνικά νησιά, και θαυμάζεις τους ανεμόμυλους, μία εφεύρεση από το ισλαμικό Αφγανιστάν.
Τα πρώτα Συντάγματα του κράτους σου είναι αντιγραφή των Γαλλικών και το νομικό σύστημα του κράτους σου στηρίζεται στο Ρωμαικό δίκαιο όπως κωδικοποιήθηκε στην Γαλλία του Ναπολέοντα. Αναγνωρίζεις τα Δικαιώματα του Ατόμου και του Πολίτη, όπως βγήκαν μέσα από τη Γαλλική Επανάσταση, που τα ιδανικά της επηρέασαν όλο τον κόσμο αλλά και τους κοντινούς σου προγόνους, όταν ξεκινούσαν τη δική τους Επανάσταση του 1821. Και πολλοί συμπατριώτες σου, έχουν ενστερνιστεί φιλοσοφικές ιδέες, που, εκτός από τον Πλάτωνα τον Αριστοτέλη ή τον Καστοριάδη, είναι παρμένες κι από τον Κάντ, τον Χέγκελ ή τον Μάρξ.
Το Ευαγγέλιο της θρησκείας σου είναι Εβραϊκό και έχεις ένα Θεό που έχει Εβραϊκό όνομα, Ιησούς, όπως και πολλές χιλιάδες συμπατριώτες σου, οι οποίοι ονομάζονται Ηλίας, Ιάκωβος, Ιωάννης, Μαρία, αλλά και Άδωνις, που είναι επίσης σημιτική λέξη συγγενής με το Εβραϊκό adonai, που σημαίνει Θεός (και δεν προέρχεται από το αρχαιοελληνικό…άδω ,τραγουδάω, που γράφεται με υπογεγραμμένη, αγράμματε ναζιστή Γεωργιάδη).
Στους πολέμους και τις Επαναστάσεις οι πρόγονοί σου πολεμούσαν χρησιμοποιώντας την πυρίτιδα, στα ταξίδια σου προσανατολίζεσαι με την πυξίδα, ενώ γράφεις σε χαρτί, χρησιμοποιείς χαρτονομίσματα, πετάς την Καθαρή Δευτέρα χαρταητό, τρώς και πίνεις από σκεύη πορσελάνης, και το καλοκαίρι η γιαγιά σου δροσίζεται κουνώντας τη χάρτινη βεντάλια, όλα αντικείμενα που εφευρέθηκαν στην Κίνα.
Γράφεις δεκαδικούς αριθμούς που είναι ινδική εφεύρεση, που την έφεραν στη Δύση οι Άραβες στην Ευρώπη, μαζί με έναν καινούριο αριθμό, το Μηδέν. Διαβάζεις εφημερίδες και βιβλία αλλά κι αυτήν την προκήρυξη, με τη βοήθεια μιας ανακάλυψης κάποιου Γερμανού τεχνίτη, του Γουτεμβέργιου, αν και πολύ πριν απ’ αυτόν η τυπογραφία είχε ανακαλυφτεί κι αυτή στην Κίνα. Χρησιμοποιείς τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, μιλάς στο κινητό σου, βλέπεις φωτογραφίες από τη σελήνη, που αν και σε όλα αυτά έχουν συνεισφέρει και οι Έλληνες, δεν είναι επιτεύγματα καθαρά Ελληνικά, ούτε κανενός άλλου έθνους, αλλά του ανθρώπινου γένους συνολικά.
Τέλος, όπως όλοι οι λαοί έχουν ενσωματώσει στο λεξιλόγιό τους χιλιάδες ελληνικές λέξεις, έτσι και εσύ καθημερινά χρησιμοποιείς πολλές λέξεις με ξένη καταγωγή.
σλάβικες (πέστροφα, ρούχο, πιροσκί, βάλτος, βίτσα, γκλάβα, γούνα, ντόμπρος, σβάρνα, στάνη, τσέλιγγας, πογκρόμ, κλπ)
τούρκικες ( Αλάνι, γιλέκο, γιαούρτι, γλέντι, εργένης, ζόρι, καπάκι, κουβάς, καβγάς, νάζι, κέφι, μπαμπάς, καρπούζι, τσάντα, τζάμι, χάλι, φλιτζάνι , κ.ά.)
περσικές (Αχούρι, ντιβάνι, αγγαρεία, μπόλικος, τραχανάς, παράδεισος)
αραβικές ( ελιξίριο, ζενίθ, καλούπι, καμφορά, καραβάνι, κάφρος, λουλάκι, μαούνα, σαφάρι, φουκαράς, αζιμούθιο, άλγεβρα, φιτίλι, αλκαλικός, αλκοόλ, χαντάκι, χάντρα, ζάχαρη, λεμόνι, μαγαζί, σιρόπι, παζάρι, κα).
αλβανικές (Καλαμπόκι, λουλούδι, κοκορέτσι, μπουκιά, σβέρκος, φλογέρα, φλοκάτη, κλπ),
λατινικές ( κάγκελο, κελί, λαρδί, λουκάνικο, φάβα, μανουάλι, κάστρο, πρίγκιπας, κούπα, κανάτα, σκάλα, πόρτα, μαρούλι, μούστος, κώδικας, πένα, μεμβράνη),
ιταλικές (φούστα, κάβος, μπαρκάρω, κουμαντάρω, σινιάλο, κουνιάδος, κουμπάρος, μαραγκός, πιλότος, μουστάρδα, καραμέλα, κομπόστα, κρέμα, πάστα, σαλάτα, κουφέτο, σαλάμι),
γαλλικές (Μπλε, καφέ, ροζ, ζακέτα, καμπαρντίνα, μαγιό, ταγέρ, καρό, γκαρνταρόμπα, δαντέλα, μακιγιάζ, σαλόνι, κρέπα, αφίσα, μπαλάντα, ρεσιτάλ, ντοκιμαντέρ, σουξέ, πιόνι, φαβορί, τουρνουά, καλοριφέρ, κοντέρ, ρουλεμάν ),
αγγλικές (κάμερα, ραντάρ, τούνελ, πουλόβερ, σερίφης, θρίλερ, κλόουν, σίριαλ, χόμπι, χιούμορ)
τσιγγάνικες (πουρός, τζάσε, χάφτω)
ινδικές (βεράντα, ζούγκλα, μπάνγκαλοου, πυτζάμα) ,
λέξεις φυλών από τα πέρατα του κόσμου (τατουάζ, ταμπού, τοτέμ, κανό, καγιάκ, μπούμερανγκ) και πολλές άλλες.
Μετά λοιπόν από αυτά, μπορείς να απαντήσεις μόνος σου στο ερώτημα αν είσαι και εσύ πολυ-πολιτισμικός ή όχι.
Στην περίπτωση που θα παραδεχτείς, ότι, ναι, είσαι και συ πολυπολιτισμικός, ουσιαστικά, παραδέχεσαι ότι είσαι άνθρωπος. Γιατί εμείς , τα μέλη του είδους homo sapiens sapiens, που ανήκουμε στους Μεγάλους Πίθηκους, είμαστε το κατεξοχήν έλλογο πρωτεύον, που παράγει πολιτισμό και μάλιστα, ένα πολιτισμό, που δεν μένει ποτέ στα όρια των ομάδων, που κατά καιρούς συγκροτούμε, αλλά διαχέεται σε όλον τον πλανήτη. Γιατί τελικά, η συλλογική μάθηση, δηλαδή η ικανότητα μέσω της γλώσσας να μαθαίνουμε πράγματα από άλλους λαούς και άλλες εποχές, είναι το μόνο πράγμα που μας ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα ζώα.
Μπορεί, πάλι, να νοιώθεις, ότι αυτά τα δάνεια σε μειώνουν προσωπικά, επειδή η ύπαρξή τους αμφισβητεί την ανωτερότητα του Ελληνικού Πολιτισμού, άρα και τη δική σου ανωτερότητα. Σ’ αυτή την περίπτωση, σημαίνει ότι έχεις πέσει θύμα της ακροδεξιάς προπαγάνδας, που είναι στη βάση της μια ιδεολογία κόμπλεξ, μίσους και έλλειψης κάθε πραγματικής καλλιέργειας. Μιας ιδεολογίας που προέρχεται από άξεστους ανθρώπους, αγράμματους, ανιστόρητους, ανελλήνιστους και ανέραστους, που μπερδεύουν τη μοναδικότητα του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού (και κάθε πολιτισμού) με το νεοναζιστικό μηδενισμό. Ψεύτες, που, σαν το ίνδαλμά τους, τον Χίτλερ, εξυψώνουν δήθεν τη κλασσική Ελλάδα, αλλά περιφρονούν το μεγαλύτερο επίτευγμά της, την Άμεση Δημοκρατία. Ανθρωπάκια, που κάτω από την περιφρόνηση που δείχνουν απέναντι σε όλους τους ξένους, κρύβουν την παντελή άγνοια της δικής μας κουλτούρας, της κλασικής και κυρίως της Νεοελληνικής, λόγιας και λαϊκής, που είναι μια κουλτούρα φιλοσοφημένη, ανθρώπινη, ερωτική, αντιστασιακή και εξεγερσιακή, για την οποία εμείς είμαστε περήφανοι. Όσοι σήμερα καταγγέλλουν τον «πολυπολιτισμό» και ψάχνουν μια Ελληνική «καθαρότητα», είναι φασίστες, που αν είχαν εκείνοι την απόλυτη εξουσία, τους δημιουργούς του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού θα τους είχαν κλείσει στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως η χούντα του Παπαδόπουλου και η ψευτο-εθνικοφροσύνη τα χρόνια της Μακρονήσου. Και τότε, η Ελλάδα που θα είχαμε, θα μπορούσε να περιγραφεί μόνο με το σύνθημα: Ελλάς ίσον τέφρα.
Όσο για τον πολιτισμό της Κλασσικής Ελλάδας, δεν ανήκει στους αστοιχείωτους νεοναζί «εθνικιστές», αλλά ούτε και αποκλειστικά σε μας, στους υπόλοιπους Έλληνες. Ανήκει στην ανθρωπότητα, της οποίας είναι βασικό θεμέλιο, αλλά όχι το μοναδικό, και κυρίως, ανήκει σε όλους τους ανθρώπους, Έλληνες και ξένους, σε όσους τον γνώρισαν, τον αγάπησαν και τον εξέλιξαν.
ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Πηγη:athens.indymedia.org
Δική μου αναδημοσίευση από Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών.
Ποίηση και ζωγραφική στην ιαπωνική τέχνη: Ο Μπασό και το Ανεμοδαρμένο Ταξίδι by Κλαίρη Β. Παπαπαύλου