Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία; by Αντώνης Λιάκος
My rating: 3 of 5 stars
Επιτέλους! Το τέλειωσα! Είναι από τις φορές που ένα βιβλίο το διαβάζεις τόσον καιρό που μέχρι να το τελειώσεις το έχεις ξεχάσει όλο και δεν καταλαβαίνεις καν ποιο ήταν το κεντρικό του επιχείρημα. Ευτυχώς φράσεις και σημεία του με τα οποία συμφωνούσα τα υπογράμμισα, αλλιώς ίσως να μη μου μείνει τίποτα από αυτό, άλλο ένα βιβλίο που θα είχε περάσει σαν μια καταπληκτική ιδέα η οποία σε έχει ενθουσιάσει και θα άλλάξει τον κόσμο αλλά μέχρι το επόμενο πρωί έχεις ξεχάσει.
Αυτά τα υπογραμμισμένα και το κεφάλαιο που έγραφε για τα μουσεία και πώς τα αντικείμενα γίνονται από χρηστικά σε έργα τέχνης/προθέματα μουσείων, λαμβάνοντας ως αφετηρία την επίσκεψη του συγγραφέα στην έκθεση «The Glory of Byzantium», ήταν τα πιο ενδιαφέροντα:
…παραξενεύτηκα που είδα μερικούς ηλικιωμένους επισκέπτες και επισκέπτριες , να σταυροκοπιούνται μπρος στις εικόνες. Ενδεχομένως για να προλάβουν και άλλες, παρόμοιες εκδηλώσεις λατρείας, οι οργανωτές της έκθεσης «Μυστήριο Μέγα και Παράδοξον» σοτ Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας το 2001, είχαν επιβάλει, αντί βιτρίνας, μεγάλη απόσταση ανάμεσα στον θεατή και στο έκθεμα ώστε να μην μπορεί να το ασπαστεί ή να το αγγίξει.
Το όλο κεφάλαιο βρώμαγε Καταπότη από χιλιόμετρα, κι αυτό το λέω όσο πιο affectionately μπορώ — δεν είναι τυχαίο ότι αυτό το βιβλίο το έχω από το πανεπιστήμιο και ότι εκείνη μας το ανέθεσε για το μάθημα Ψηφιακός Πολιτισμός και Πολιτιστικές Βιομηχανίες.
Η αντίστοιχη εμπειρία της δικής μας γενιάς με αυτό που έζησαν οι επισκέπτες της παραπάνω έκθεσης θα είναι σε μερικά χρόνια (ήδη υπάρχουν, δηλαδή) που θα έχουν βίντεο από παλιά ηλεκτρονικά παιχνίδια στα μουσεία, σαν κομμάτι της μόνιμης έκθεσης στην Ιστορία της Ηλεκτρονικής Ψυχαγωγίας, αλλά δεν θα υπάρχει δυνατότητα στον επισκέπτη να τα παίξει. Θα εκτίθονται ως τέχνη ή κομμάτια της ιστορίας του κλάδου, αλλά η αναπαράσταση δεν θα έχει σχέση με την εμπειρία, τη μνήμη των επισκεπτών που τα έκαναν σημαντικά. Εκτός βέβαια αν η μουσειολογία και η πολιτιστική αναπαράσταση συνεχίσουν να κάνουν την έκπληξη, όπως κάνουν από τη στροφή του αιώνα, και δούμε έναν επαναπροσδιορισμό σε όλα αυτά.
Θα έδινα στο βιβλίο 2 αστεράκια μόνο και μόνο επειδή μου πήρε 8 μήνες να το τελειώσω. Επειδή όμως αυτά τα σημεία που υπογράμμισα είναι καλά και δίνουν μια ωραία γεύση του τι σημαίνει ιστορία και ποιες είναι οι προκλήσεις που προβάλλει σήμερα («Να ρωτάμε ή να αφουγκραζόμαστε τις πηγές;»), θα του δώσω 3 αντί για 2 αστεράκια.
Από τον επίλογο:
Εν κατακλείδι και με λίγα λόγια: Στις κοινωνίες της νεωτερικότητας (και της μετανεωτερικότητας) η σχέση της ιστορίας με την κοινωνία λειτουργέι όπως ο διάλογος που έχει ο καθένας ή η καθεμία μας με τη συνείδησή του/της. Φέρνει, δηλαδή, τις κοινωνίες αντιμέτωπες με τον εαυτός τους. Και όπως, συνήθως, συμβαίνει με τη συνείδηση μας, συμβαίνει και με την ιστορία: μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε.