REVIEW: SAPIENS: A BRIEF HISTORY OF HUMANKIND

Sapiens: A Brief History of HumankindSapiens: A Brief History of Humankind by Yuval Noah Harari
My rating: 4 of 5 stars

Another good read I went through in audiobook format. The nature of the book made me feel as if was actually following a series of superb university lectures on our species as a whole instead of reading a book on the topic, which, incidentally and as the title states, is precisely the ambitiously broad, sweeping topic of Sapiens.

Mr. Harari’s choronicle of humanity is marked by the pivotal moments in human history, what we understand today to be its big turning points: the cognitive revolution, when our ancestors seemingly started to communicate about ideas and common myths and create art; the agricultural revolution, which brought private property in the picture, kickstarted civilization (life in the city) and effectively”caged in” our forefathers (more on that later on); the scientific revolution, which shifted our belief system to the result-oriented materialism of the scientific method, and the industrial revolution which has recently resulted in the fundamental shifts we are going through right now, the kind of changes that have made it possible for me to write this review and you to read it.

Fairly standard issue up to this point, right? What you’ll really find in Sapiens, though, is no ordinary retelling of our myths of history; the fact that one of the book’s central themes is that the agricultural revolution was actually “history’s biggest fraud” should give you an idea of what we’re dealing with here.

I’ll shamelessly quote The Guardian’s review of the book — where, by the way, I first found out about Sapiens through Mr. Harari’s article/promo for this book –also tellingly– titled Industrial farming is one of the worst crimes in history” (isn’t it?)

It’s a neat thought that “we did not domesticate wheat. It domesticated us.” There was, Harari says, “a Faustian bargain between humans and grains” in which our species “cast off its intimate symbiosis with nature and sprinted towards greed and alienation”. It was a bad bargain: “the agricultural revolution was history’s biggest fraud”. More often than not it brought a worse diet, longer hours of work, greater risk of starvation, crowded living conditions, greatly increased susceptibility to disease, new forms of insecurity and uglier forms of hierarchy. Harari thinks we may have been better off in the stone age, and he has powerful things to say about the wickedness of factory farming, concluding with one of his many superlatives: “modern industrial agriculture might well be the greatest crime in history”.

There are plenty of interesting ideas to write about off of Sapiens. You may read the rest of The Guardian’s review for the gist, because I feel there’s just too many of them to mention here. But there are three in particular that I found exceptionally intriguing:

1) What seemingly sets humans apart from our faunal brethren and sistren is our ability to create fictions and myths–anything from religion to ideology to stories–and group around them, team up around them, live for them, die for them.

2) Imperialism is a nasty word with virtually zero positive connotations today. However, If you look at human culture around the world, from language to cooking to music to politics to art, empires and imperial activity have been responsible for most of what we recognize as the common and not so common heritage we treasure so. How come I’m writing in English right now and you get to understand my thoughts expressed on this screen? Alexander the Great spread what’s deemed today as enlightened Greek culture in what was then the known barbarian world–by conquering, butchering and intermingling loads of different peoples, of course. Same for the Romans, British etc.

3) It follows from the above that if there is a single one-way trend in human history is that we’re moving one step at a time from separate communities to larger, more complex organisations to a single, planetary consciousness, and it’s not just the invention of global telecommunications that’s led us here.

Consider, for example, as Mr. Harari invites us to, that in most cases what we recognise as individual, uniquely national dishes and cuisines is what’s left of global empires of the past: Italy had no tomatoes, no pomodori, before the 16th century; chili isn’t at all native to India, and so on.

Sapiens is full of such insights that in my opinion more than deliver what is promised on the cover: a brief history of humankind. I can safely put it next to Christopher Lloyd’s What On Earth Happened or Bill Bryson’s  A Short History of Nearly Everything and add it to my core list of mind-expanding, impossibly broad works of non-fiction, and I wish I could mention everything I agree on with Mr. Harari in this review and his input I think is very significant.

The reason I’m giving Sapiens just four stars is that I find the book did not place too much emphasis on the way humanity is being detrimental to the health of its environment and planetary ecological balance (ancient sapiens killing off megafauna everywhere on the world nonwithstanding) and how this fact can and will mess everything up for us. Harari seems to envision as rather more possible a future where people as a species will become obsolete by emerging artificial intelligence or enhanced homo sapiens 2.0 godlike biotech creations that would be even more alien and incomprehensible to us than what we, the sapiens of today, would look like to people of the ancient world.

If any of this comes to pass, the greatest revolution yet is still ahead of us. But honestly, what’s most probably heading our way is somewhere between the technological dysutopia (no sp) imagined by the author and the ecocidal nightmare we’ve been moving into for a while. What’s interesting is that we’re going into this with an unprecedented feeling of unity: a global consciousness, as can be shown by the mere existence of Sapiens as a book, is reaching species. rather than national, racial or whatever, levels. Provided we stay alive for the show, it will all be incredibly exciting, not just impossibly depressing.

Wait a second: we’re already living it, aren’t we?

View all my reviews

REVIEW: FAST FOOD NATION: ΦΑΚΕΛΟΣ: ΤΙ ΤΡΩΜΕ

Fast Food Nation: Φάκελος: Τι ΤρώμεFast Food Nation: Φάκελος: Τι Τρώμε by Eric Schlosser
My rating: 3 of 5 stars

Η ιστορια του εικοστού αιώνα χαρακτηρίζεται από την πάλη ενάντια σε απολυταρχικά συστήματα κρατικής δύναμης. Δίχως άλλο, ο εικοστός πρώτος αιώνας θα χαρακτηριστεί από την πάλη για τον περιορισμό της υπερβολικής δυναμης των εταιρειών. Σημερα, η μεγαλη πρόκληση στις χώρες όλου του κόσμου είναι να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στην αποτελεσματικοτητα και τον αμοραλισμο της αγοράς. Τα τελευταία είκοσι χρόνια οι Ηνωμενες Πολιτειες κινήθηκαν μονόπλευρα, αποδυναμωνοντας τους κανονισμους που προστατευουν τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές και το περιβάλλον. Οικονομικα συστήματα που υπόσχονται ελευθερία, οδηγησαν τελικά στη στέρηση της, καθώς οι στενές επιταγές της αγοράς παίρνουν προτεραιότητα έναντι πιο σημαντικών δημοκρατικών αξιών.

Η σημερινή βιομηχανία φαστ φουντ αποτελεί την κορωνίδα αυτών των ευρύτερων κοινωνικών και οικονομικών τάσεων. Η χαμηλή τιμή ενός χάμπουργκερ σε φαστ φουντ, δεν αντικατοπτριζει -όπως θα έπρεπε- το πραγματικό του κόστος. Για να αποκομίσουν τα τεραστια κέρδη τους οι αλυσίδες φαστ φουντ, υπέστη απώλειες -και όχι βέβαια εθελοντικά- η υπόλοιπη κοινωνία. Το ετήσιο κόστος της παχυσαρκιας και μόνο, ειναι σημερα διπλάσιο απο τα συνολικά έσοδα του συνόλου της βιομηχανίας φαστ φουντ. Το περιβαλλοντικο κίνημα υποχρέωσε εταιρείες να περιορίσουν τη ρύπανση που προκαλούν, και μια παρόμοια εκστρατεία πρέπει να αναγκάσει τις αλυσίδες φαστ φουντ να αναλαβουν τις ευθύνες για τις επιχειρηματικες πρακτικές τους και να ελαχιστοποιησουν τις επιβλαβείς επιδράσεις τους.

Ταδε γράφτηκαν το 2001, 15 χρόνια πριν, στον επιλογο του Fast Food Nation, ενα βιβλίο-προπομπο για το κάθε μέρα μεγαλύτερο κίνημα κατά των McDonald’s και με λιγα λογια ο,τι αυτα πρεσβεύουν.

Πράγματι, το βιβλιο τελικα δεν ειναι μονο μια τεκμηριωμένη έρευνα σχετικά με το τι περιέχει το φαγητό των Μακντοναλντς, αλλα και για ολα τα άπλυτα της βιομηχανία του fast food: τις διεφθαρμενες σχέσεις με τα κράτη· τις φριχτες, αλλα σε απόλυτη αρμονία με το κλίμα της εποχης, εργασιακές σχέσεις· την πληρη έλλειψη σεβασμού σε τοπικές κοινότητες, οικονομίες και κουλτούρες· τις τεχνικές που χρησιμοποιεί και εχει χρησιμοποιησει για να κατακτήσει τις καρδιές δισεκατομμυριων ανθρώπων, δινοντας έμφαση στα παιδια -οπως διολου τυχαία, οπως δειχνει το βιβλιο, και η Disney- με προϊόντα που πολυ απλά αφαιρούν απο την ποιοτητα ζωής τους· την περιφρόνηση νομων και κανονισμων που υπάρχουν για να προστατεύουν την ευημερία των ασθενέστερων — και μιας και μιλάμε για ασθενεστερους, την συστηματική, εγκληματική εκμεταλλευση ζωής, ζώων και γης.

Πολύ απλά, τα McDonald’s είναι το τέλειο παράδειγμα της πολυεθνικής που κυριολεκτικά πατάει επι πτωματων και εκμεταλλευεται τον κοσμο για να κάνει αυτο που βασικα φτιάχτηκε να κανει, δηλαδη να παράγει οσο το δυνατον περισσοτερο κέρδος χωρις κανεναν οργανικο, νομικο ή ηθικό περιορισμο· το άκρον αωτον της «ελεύθερης αγοράς», η επιτομή του αρρωστημενου καπιταλισμού που ψυχρά καταναλώνει τα πάντα για να κανει τους πάντες καταναλωτές, υπέρτατος εκφραστής ενός οικοδομηματος που η ιδια του η πολιτισμικη επιρροη, η αναγνωρισιμοτητα του, του επιτρεπει να μην τηρει ουτε τα οποια προσχηματα. Να ειναι -επιτρεπω στον εαυτο μου την εκφραση- αντιθετο απο οτιδήποτε ειναι καλο στον ανθρωπινο και μη κοσμο.

Λοιπόν, το βιβλίο δεν ειναι απλα για τη διατροφή. Και ο λογος που του βάζω 3 αστεράκια ειναι γιατι διάβασα την ελληνική έκδοση, που έχει υπότιτλο «φακελος: διατροφή», και η Διοπτρα οταν το εξέδωσε το κατετασσε στα βιβλία διατροφής και υγείας.

Ναι μεν εχει κεφάλαια σχετικα με την προελευση του κρέατος, την απιστευτα φρικτή ύπαρξη ζώων και ανθρώπων στα σφαγεία, την ιστορια της τηγανητης πατάτας, το πώς πίσω απο καθε γεύση στην βιομηχανία τροφίμων και κατω απο την μυτη μας κρύβεται η βιομηχανία αρωματικών υλών γεματη με χημικους ιδιους Γκρενουιγ απο Το Άρωμα -πολύ ενδιαφερον κεφάλαιο σχετικα με το τι αποτελεί «φυσικό άρωμα» και οχι μόνο… Ομως βασικα με αυτο το πλασαρισμα στο κοινο που ειναι πολυ συνειδητοποιημενο για θεματα υγειας πιστευω στοχευθηκαν οι λαθος αναγνωστες.

Επισης, η μεταφραση στα ελληνικα ηταν μετρια στην καλύτερη. Τρανταχτο παραδειγμα: σιχαθηκα να βλεπω το McDonald’s γραμμένο «Μακντοναλντ’ς». Μα να πεις οτι αναφεροταν στο βιβλιο μονο μια φορα…! Τετοιες συχνες αγαρμπιες σε αποδοση, εκφραση και συντακτικο μου εβδαζαν λιγο το ματι. Τουλαχιστον το διασκεδαζω να βρισκω τετοια λαθη και να τα περιεργαζομαι στο μυαλο μου, οπως και το να βρισκω μεταφρασεις πραγματικα διαμαντια. Να τα λεμε αυτα, γιατι καθε αλλο παρα αυτονοητα ειναι.

Αυτο το αρθρο ειναι του Schlosser γραμμενο 10 χρονια μετα την εκδοση του βιβλιου που τον εκανε διασημο και σε νεες εκδοσεις του βιβλιου στα αγγλικα ειναι ο επιλογος. Τα πραγματα αλλαζουν ωρε κοσμε. Το οτι εσεις που διαβαζετε αυτες τις αραδες τωρα κατα πασα πιθανοτητα δεν πολυπατε τα Μακ και δεν τα θεωρειτε αυτοματα προοδο και ευημερια οπως γινοταν πριν 20 χρονια, ειναι ενα πολυ σημαντικο σημαδι.

Ο αυτοκρατορας ειναι γυμνος, ο Σιντιους ρομπα ξεκουμπωτη. Δεν χρειαζεται να επαναστατησουμε: ο αυτοκρατορας μπορει να συνεχισει να απολαμβανει τα δικα του αορατα ρουχα παρεα με αυτους που γουσταρουν αυτοκρατοριες. Εμεις οι υπολοιποι απλα μπορουμε να παμε σπιτια μας και να φτιαξουμε ενα φαΐ της προκοπης και ο,τι περισσεψει να κανουμε ενα τεραστιο πικνικ/auberge español/potluck. Πώς λεγεται αυτο στα ελληνικα;;

Αυτο το κειμενακι το εγραψα στην οθονη αφης του κινητου μου, εξου και τα οποια λαθη, τυπογραφικα ή ελλειψεις τονων κτλ. Το παλευα μια βδομαδα ηδη, φτανει!

View all my reviews

We Need To Talk About TED

“Science, philosophy and technology run on the model of American Idol – as embodied by TED talks – is a recipe for civilisational disaster”

Great article on how TED makes people hungry for innovations they’re not willing to follow through with making a reality, and how the ruling class, willingly or not, likes it this way. But TED is so cool…

Taste the Waste

Οι δημ(ι)οσιογράφοι έχουν απεργία και στην ΝΕΤ έπαιζε απόψε αυτό. Τα σχόλια σχετικά με το πότε είναι πιο χρήσιμη η τηλεόραση, όταν δουλεύει «κανονικά» ή όχι, δικά σας… Και… μου θυμίζει και κάτι άλλο… γραμμένο στα 19 μου… Δεν θέλω να ζω σε αυτόν τον παράλογο κόσμο!

Ένα ντοκιμαντέρ για την παγκόσμια καταστροφή των τροφίμων.Γιατί πετάμε τόσο πολύ; Πώς μπορούμε να σταματήσουμε αυτό το είδος των αποβλήτων;
Εκπληκτικό αλλά αληθινό: Στη διαδρομή από το αγρόκτημα στο τραπέζι , πάνω από τη μισή ποσότητα των τροφίμων καταλήγει στη χωματερή. Το μεγαλύτερο μέρος τους δηλαδή, προτού καν φθάσει στον καταναλωτή!

Ακούγεται άρρωστα παρανοϊκή μια τέτοια σπατάλη όταν ο πλανήτης έχει φτάσει τα 7 δισεκατομμύρια και μεγάλος μέρος του πληθυσμού υποφέρει από πείνα ή ασθένειες που σχετίζονται με τον υποσιτισμό. Όμως ο τομέας της παραγωγής και διάθεσης των τροφίμων μέσα από μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ο οποίος έχει αναπτυχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, ενδέχεται να ζει σε άλλον πλανήτη από τον δικό μας.

Δύσκολα μπορεί να εξηγήσει κανείς το γιατί τα σούπερ μάρκετ αποσύρουν και καταστρέφουν ακόμη και τρόφιμα που δεν έχουν λήξει. Το γιατί οι ημερομηνίες λήξης που βάζουν οι εταιρείες γίνονται όλο και πιο σύντομες, κάνοντάς μας να πιστεύουμε ότι προσέχουμε την υγεία μας κάθε φορά που πετάμε ένα γιαούρτι που υποτίθεται ότι έληξε χτες. Είναι απλώς ένας τρόπος να ενθαρρύνουν την αγορά και όχι τη κατανάλωση της τροφής που αγοράζουμε. Μάρτυρας αυτής της παράλογης κατάστασης είναι οι κάδοι απορριμμάτων των μεγάλων σούπερ μάρκετ όπου τα μισά τρόφιμα είναι απολύτως κατάλληλα για να φαγωθούν.

Και όταν λέμε στα παιδιά μας να μην πετούν το φαγητό τους γιατί υπάρχουν άλλα παιδιά στον κόσμο που πεινάνε, έχουμε τελικά δίκιο. Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, ακριβώς επειδή πλέον ολόκληρος ο πλανήτης αγοράζει την τροφή του από την ίδια, παγκόσμια αγορά, λιγότερη σπατάλη σημαίνει χαμηλότερες τιμές και άρα περισσότερη τροφή για όλους. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η τροφή που πετιέται χωρίς να έχει χαλάσει, αρκεί για να θρέψει τους πεινασμένους του πλανήτη τρεις φορές.