Books – Page 19 – Cubilone's Dimension

Review: Mostly Harmless

Imagine you’re Douglas Adams in 1992. You’ve relatively recently done Last Chance to See and have added “interest in wildlife and evolution” to your already unusually large toolbox of inspiration and influences. This new way of looking at the world has alarmed you about the state of things and has filled you with a reserved pessimism; not that your previous work can be said to have been optimistic — unless aloof nihilism can double for optimism, which is of course, by itself, a matter of some discussion. Perfectly not primed, you return to that same greatest achievement that made you famous 8 years after last leaving readers at an already sad cliffhanger (that’s all I can say for the end of “Thanks For All the Fish” — no, it doesn’t get better than that). What do you do then? Being a jerk at this point is an understandable, if not very bold, move. That is exactly what you go on to do.

Douglas Adams has said that the period in which he wrote Mostly Harmless was a bleak one for his personal life; one can certainly tell. Oh yes. In the world of H2G2 everything somehow worked out for our heroes, improbability always on their side no matter how fantastic, dangerous or humorously absurd (usually all three) the scenario. Let’s just say that, this time around, not even improbability itself is spared from all this bleakness.

Even if in subsequent itterations of the series the ending of H2G2 has been altered to be more cheerful or even expanded in the form of a sixth book by Eoin Colfer, the fact is that this was Douglas Adams last word on the matter before his death in 2001. I think it is shocking, of course I do. But it somehow still fits with Adams’ vision of his Universe. Aloof nihilism is still the ultimate universal force this part of the Whole Sort Of General Mish Mash; only this time, this same universal force works against everything the reader has come to expect or wish. Oh well. Same shit, different space-time continuum. At the same time, this bleakness serves to colour the humour black — and there’s no shortage of humour in this one either: in typical Adams fashion, the humour is funny because it rings true. To me, that’s what H2G2 is all about. Therefore I don’t think it’s any worse than book 4; to tell the truth I would place them together just a notch below the first three.

To put it all together in a nice little summary that may be able to say, in its brevity, more than all of the above: Mostly Harmless is just the opposite side of the coin that is H2G2, the first four books being the first side; still absurd, still funny, still clever, still making social critique, still eloquent. Only this time, it doesn’t give a Belgium.

View all my reviews

Journey of the Sorcerer — Hitchhiker’s Guide to the Galaxy Radio Series

I’ve read the first four books of H2G2 and I can safely say that they have been some of the best fiction I ever came across. It’s the kind of fiction that underlines its property of being fiction by so successfully parodying our own, not so fictional (?) reality while being irresistibly witty at the same time. In the words of the brilliant George Bernard Shaw:

“When a thing is funny, search it carefully for a hidden truth.”

These days, probably because of my long hours of sitting around at home, I decided to start walking more. The thought came quickly, perhaps making me want to walk more in the first place: what’s better than walking with the company of some good auditory stimulation? In Denmark that is what got me into Spanish; what would I get into this time?

So I’ve been listening to the Hitchhiker’s Guide to the Galaxy Radio Shows, which incidentally preluded and later inspired the books, having first been aired in 1978 on the BBC. I can tell you, it’s great fun. Each season – book consists of six half-hour episodes, so if you don’t feel like reading the books but still want a dose of Douglas Adams running in your veins, making your reality this much more realistically insane, you can’t miss them. Well, you can, obviously, but why would you want to?

Incidentally, the following track is used as the theme to the show and has become emblematic for the series/franchise itself. Douglas Adams wanted something that sounded sci-fi but also gave off an impression of travelling and hitch-hiking. What do you think? I think I can’t stop listening to it.

Review: 344 Questions: The Creative Person’s Do-It-Yourself Guide to Insight, Survival, and Artistic Fulfillment

344 Questions: The Creative Person’s Do-It-Yourself Guide to Insight, Survival, and Artistic Fulfillment by Stefan G. Bucher

My rating: 2 of 5 stars

“The more honest you are with yourself as you go through the book, and the more notes you make in it, the more valuable it will become to you. That’s why this book is small, fexible, and doesn’t cost a lot of money. I want you to take it with you when you go to woek, keep it in your bag, and scribble into it as answers occur to you. Don’t keep this book clean! Mess it up! Write in it freely! Doodle! Put a rubber band around it, so that you can keep interesting articles and extra pages of notes in it. If you keep this book in mint condition, I’ve failed. Because a tattered, bust-up book-filled out and scribbled upon — means you’ve found out new things about yourself and you’re inspired to take action”.

I would heartily agree, Mr. Bucher. A tattered, note-filled book is an addition to every person’s fossil registry of personal story and evolution. It really is a crying shame this book does not inspire any of this. Unavoidably I must come to the heart-wrenching conclusion that you have failed.

First of all, how do you expect, no, demand from people to write on a book made entirely of glossy paper? Have you ever tried writing with a pencil on this material? I always hated my English textbooks for this very reason. Unless this is some indication that you want our answers to be set in Bic ink — hardly the point of the book as you must have planned it Mr. Bucher, I would entertain the thought — the selection of materials is the first poor design choice to come out of this book. I might have actually tried writing with a pen but the subconscious connections with English teachers with terrible Greek accents I so naively thought I had left far behind, ultimately overpowered me.

Then, what sort of questions are these? They gave me the feeling they were either too sterilised or trying too hard to be witty and/or innovative. Most of the book consists of questions that require you to either be extremely honest with yourself or have remarkable skills of self-knowledge to properly answer, mostly both: “What are you doing to sabotage yourself?”, “What are you going to be doing in the next 60 years?”, “Do you prefer your inner or your outer life?”, “How do you handle too much success?”, “How much can you whore yourself out?” etc. They’re insightful questions, but if I were in any position to actually be able to return equally insightful answers, I wouldn’t be interested in buying this book in the first place. If I could answer all these questions as easily as the book has this passive-aggressive aura about it that it’s really possible, I would already be everything I want, can, have or haven’t ever dreamed to be.

OK, let’s say that answering the questions would actually evolve me into such an Übermensch. The auxilliary questions meant to help you on every page, along with the whole flowchart thing going on that makes no sense and if I really followed it I would never even reach half of the questions (how can you have several arrows pointing towards a box in a flowchart, but no arrows pointing outwards and still have it be workable?), are not much better than the main questions themselves. I don’t know if designers use flowcharts –they probably do– but this book would definitely be enough to drive any programmer to insanity!

Some of the less ambitious questions pack some punch and made me think as well as laugh. This is the reason this is getting 2 stars instead of only 1.

This sterilised, efficient, perfectly creative –where creative is implied here to exclude anything that cannot be represented with flowcharts–, ideal model for Westerners, best displayed in cases such as this… It scares the hell out of me, man.

View all my reviews

Review: Σιντάρτα

Σιντάρτα by Έρμαν Έσσε

My rating: 3 of 5 stars

Δεν ξέρω. Έχω καταλήξει ότι ο Έσσε δεν μου αρέσει. Δεν μπορώ όμως να προσδιορίσω τι είναι αυτό που δεν μου κάνει κλικ στην γραφή του. Είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες οι οποίοι είναι drama queens αλλά ταυτόχρονα τελείως εξωπραγματικοί; Είναι οι περιγραφές; Είναι ο κατα κάποιον τρόπο ξιπασμός που αφήνει συχνά να υπονοηθεί μέσα από την γραφή του;

Η αναζήτηση του Σιντάρτα στο βιβλίο ξεκινάει περίεργα. Ήδη από μικρός είναι πολύ «ψαγμένος» και μυημένος. Κάνει διαλογισμούς, μπορεί να ζήσει σαν σαμάνος με φαινομενική ευκολία. Δεν μπορώ να καταλάβω πως ξαφνικά του σκάει ότι πρέπει να αναζητήσει την δική του αλήθεια και να μην ακολουθεί άλλες ιδέες, ακόμα κι αν αυτές είναι του Βούδα ή των Σαμάνων. Κι επίσης δεν μπορώ να καταλάβω πως επι πόσα, 20 χρόνια, είχε ξεχάσει όλα όσα είχε κάνει μικρός και είχε παραδοθεί στην ακολασία, τουλάχιστον όπως την αντιλαμβανόταν αυτός. Γενικότερα, η ιστορία του Σιντάρτα δεν μου έκανε κλικ. Παραήταν μπερδεμένος αλλά με την ψευδαίσθηση της αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης. Δεν μπορούσα να ταυτιστώ στο ελάχιστο.

Αυτά που μου έμειναν πάντως είναι η ανάγκη της προσωπικής αναζήτησης και της ανάγκης του να ακολουθεί κανείς την δική του αλήθεια. Αυτή ήταν η βασική διαφορά του Σιντάρτα με τον Γκοβίντα, ο οποίος δεν νομίζω πως ποτέ πραγματικά πίστεψε στον εαυτό του και την προσωπική του αλήθεια: πάντα έψαχνε για υποκατάστατα αυτής της αλήθειας έξωθεν. είτε αυτός ήταν ο Βούδας είτε ο Σιντάρτα. Όλοι είμαστε Γκοβίντα, όπως θα λέγαμε, όλοι είμαστε ανθρωπάκοι. Ανθρωπάκοι στον δρόμο της αυτοαναζήτησης, αυτοεκπλήρωσης και της φώτισης, ναι, αλλά ανθρωπάκοι.

Αυτά τα βασικά στοιχεία ίσως με κάνουν να ξαναδιαβάσω, ίσως, κάποτε, το βιβλίο αυτό.

View all my reviews

Review: Ο μικρός πρίγκιπας

Ο μικρός πρίγκιπας by Antoine de Saint-Exupéry

My rating: 2 of 5 stars

Ο μικρός πρίγκιπας έχει φάει τρελλό χάιπ. Ειδικά από κοριτσόπουλα διάφορων ηλικιών που λένε πως είναι η αγαπημένη τους ιστορία, τον κάνουν τατουάζ στην πλάτη, αγοράζουν καπνοθήκες/λατερνοκοσμήματα/διάφορα άλλα μέρτσανταϊς και γενικότερα το παίζουν γκρούπιζ ενός αντιπαθητικού νιάνιαρου. Δεν λέω, η ιστορία έχει εξαιρετικές στιγμές, όπως όταν ο μικρός πρίγκιπας γυρίζει στους διάφορους πλανήτες, η ζωγραφιά του βόα με τον ελέφαντα. Αλλά δεν μπορώ να καταλάβω μερικά άλλα: γιατί είναι κακό ο πλανήτης να είναι γεμάτος μπαομπάμπ; Γιατί η φιλία εξισώνεται με την εξημέρωση;(!) Γιατί ο μικρός πρίγκιπας είναι πρίγκιπας; Είναι γαλαζοαίματος; Και γιατί το τέλος του βιβλίου είναι αυτό που είναι;

Απογοήτευση. Μπορεί για παιδάκια να είναι καλό (δεν μπορώ να με βάλω στην θέση ενός παιδιού διαβάζοντας το, για να απαντήσω ειλικρινά) αλλά δεν πιστεύω ότι έχει κάτι που να μπορεί να κρατήσει ή να εμπνεύσει πραγματικά έναν ενήλικα. Meh.

View all my reviews

Review: Άκου ανθρωπάκο

Άκου ανθρωπάκο by Wilhelm Reich

My rating: 3 of 5 stars

Εδώ έχουμε τα απωθημένα ενός ανθρώπου ο οποίος αφιέρωσε την ζωή του στην έρευνα της οργόνης (ρίχτε μια ματιά στο ίντερνετ ή και εδώ, είναι πολύ ενδιαφέρουσα εξιστόρηση: http://www.youtube.com/watch?v=h7AjkpK5Q3k), της κοσμικής ενέργειας η οποία κρύβεται πίσω από τον οργασμό, συνδέεται με το κι και το πράνα και την καταπραϋντική επίδραση της σε καρκινοπαθείς σε τελικό στάδιο και την δημιουργία βροχής από το πουθενά. Ο Ράιχ ξεσπάει προς τον ανθρωπάκο, τον δειλό άνθρωπο ο οποίος ποτέ δεν παίρνει την ζωή του στα χέρια του παρά ζητωκραυγάζει ηγέτες, ακολουθεί μόδες, κρύβεται πίσω από το συντηρητικό και το καθεστυμένο, πιστεύει πως ο ίδιος δεν μπορεί να εγγυηθεί την ελευθερία του και αφήνει αυτό το χρέος στα χέρια «μεγάλων», είναι «δυσκοίλιος και ανέραστος», καταδικάζει οτιδήποτε το καινούργιο και επαναστατικό και είναι πάντα πρώτος στο να κατηγορεί χωρίς να μπορεί να γνωρίζει, όπως έγινε και στην περίπτωση του Ράιχ, ο οποίος τελικά κλείστηκε στην φυλακή για το έργο και τις απόψεις του, όπου και πέθανε.

Το Άκου Ανθρωπάκο δεν έχει συνοχή, είναι 121 σελίδες κράξιμο το οποίο όπως διαβάζω δεν προοριζόταν για δημοσίευση. Ο κ. Ράιχ επαναλαμβάνεται αρκετά και μπορείς σχεδόν να νιώσεις πόσο αδικημένος νιώθει από τον ανθρωπάκο — από εκεί που ήθελε να βοηθήσει τον κόσμο να προχωρήσει, πίστευε πως η οργόνη θα ανέτρεπε, όπως και θα ήταν πρέπον, το επιστημονικό status quo, στην πορεία υπονομεύεται και τελικά συμπεραίνει πως ο γεμάτος ανθρωπάκους κόσμος δεν είναι έτοιμος για εκείνον… Ούτε το προλεταριάτο, ούτε οι συμπατριώτες του, ούτε οι Αμερικάνοι, κανείς.

Σίγουρα μια ενδιαφέρουσα ανάγνωση, αν μη τι άλλο. Απλά λίγο υπερβολικά κοντά στα όρια της παράκρουσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

View all my reviews

Review: A Short History Of Nearly Everything

A Short History Of Nearly Everything by Bill Bryson
My rating: 5 of 5 stars

A Short History of Nearly Everything is exactly the kind of book I enjoy. Witty, funny, made me think (each chapter about another facet of life), made me want to read it again sometime in the future –if only to be adequately prepared to duly take notes/highlight quotes from the first to the last page–, I learned things I would have hardly had the chance to find anywhere else and, as the best and most successful of books do, it left me with a different perspective on the world, an outlook on it that is very scientific in its premise and execution but far from anything dogmatic. It has been a humbling reminder and a glorious reassurance of how little we know about the world and at the same time how much we pretend to actually do so because, well… because we’re largely ignorant, scientists not terribly less so than ourselves.

Bill Bryson hops from one scientific field to the next as if he was Super Mario and science was Level 1-1. Within the pages of the same book we can find excellent write-ups on atoms, chemistry, lots of physics and biology, astronomy, geology… He talks about what’s under our feet (tens of kilometres of unexplored crust and a little less of ocean is all we can safely say about the contents of the ~6500km that separate us from the planet core), fossils and how little information they can give us because of their scarcity and the extremely specific conditions under which they form but how much information we try to extract from them…

How unprotected, really, we are in reality from a potential asteroid hit (no, you can’t send nukes or Bruce Willis to an object that you are only able to detect mere weeks before impact at best and which travels at a speed that allows it to cross the entirety of the terrestrial atmosphere within a matter of a single second), or how rumbling, overdue supervolcanos with calderas only slightly larger than the island of Crete could explode any moment now! Earth would survive. Life would probably survive, as it has many times before. Humans and our extremely narrow zone of comfort? Naaah. Bryson helps us understand our place in things, comprehend that our existence might be little more than an inexplicable natural accident, an unrepeatable oddity.

And of course there’s so much more packed in here. So much!

If you’re to read this book, prepare to also read things you would have never imagined about the unknown lives of great scientists, to see fundamental theories of the past go through high and low, be torn apart by dogmatic contemporary peers… The drama of science –what an unlikely, unfortunately, pair of words– and the success and sob stories behind the pioneers and discoveries are often unbelievable. These anecdotes are solid gold.

Together with What On Earth Happened/What On Earth Evolved, this book is a treasure of knowledge and insight. If you like learning stuff about the world for hours on end you seriously can’t miss it. Even if you don’t find learning about the world appealing, well… maybe these books will kick your characteristically human curiosity back into you.

View all my reviews

Weird Papalagi and a Fake Samoan Chief: a footnote to the noble savage myth

Ανακάλυψα αυτό το κείμενο στα αγγλικά που αποδεικνύει την πλαστότητα του Ο Παπαλάγκι. Στενοχωρήθηκα πολύ. Αλλά αξίζει μια ανάγνωση και έναν συλλογισμό: τι σημαίνει το ότι το βιβλίο δεν είναι αυθεντικό, πού φτάνει ο εθνοκεντρισμός του συγγραφέα, πόσο, όπως ο αναλυτής του παραπάνω σχολιάζει, κάθε τέτοια προσπάθεια δεν είναι κι αυτή μια προέκταση της Ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, ανάλογη θα προσέθετα εγώ στον διαχωρισμό των παιδιών που πεινάνε σε μετα-αποικιακές χώρες της Αφρικής…

Όποια και να είναι η ιστορία πίσω από την διαφαινόμενη σκευωρία πίσω από αυτό το βιβλίο, δεν με απέτρεψε από το να βρω μια κάποια βαθύτερη αλήθεια πίσω από κάποιες από τις γραμμές του. Do I also desire to be deceived, I wonder?

Review: Ο Παπαλάνγκι

Οι Παπαλάνγκι by Έριχ Σόιερμαν

My rating: 5 of 5 stars

Ο Έριχ Σόιερμαν ταξίδεψε ως ιεραπόστολος στις αρχές του 20ου αιώνα. Εκεί έγινε μέρος της κοινότητας με την οποία είχε αναλάβει να μοιραστεί τις διδαχές του Χριστιανισμού και έναν χρόνο μετά έγινε φίλος με τον φύλαρχο. Αυτός ο φύλαρχος είχε ταξιδέψει στην Ευρώπη μαζί με κάποιους λαογράφους και είχε γράψει κάποιες σημειώσεις για να δώσει κάποιους λόγους στην φυλή του –αλλά και σε άλλες από τα νησιά Σαμόα– σχετικά με τους Ευρωπαίους και τον δυτικό πολιτισμό εν γένει, για τον οποίο οι κάτοικοι των νησιών Σαμόα τότε δεν είχαν την παραμικρή ιδέα. Ήθελε να τους προειδοποιήσει για τα μυστικά και τις φιλοδοξίες των «Παπαλάνγκι», το όνομα που είχαν δώσει στους λευκούς. Ο φύλαρχος μοιράστηκε τις σημειώσεις του με τον ιεραπόστολο, ο οποίος εν αγνοία του πρώτου τις δημοσίευσε όταν γύρισε στην Γερμανία.

Είναι σίγουρο ότι ο φύλαρχος δεν θα είχε εγκρίνει την δημοσίευση των σημειώσεων του: θα το είχε εκλάβει ως μία προδοσία της εμπιστοσύνης που είχε δείξει στον καινούργιο του φίλο με το χλωμό δέρμα (μάλλον ο φύλαρχος θα είχε αρχίσει να τον εμπιστεύεται αφού ο ήλιος της Πολυνησίας τον είχε κάνει λίγο πιο μελαμψό). Επίσης, όπως φαίνεται και στις απόψεις του περί των δυτικών, δεν πίστευε στην γνώση που περιέχονται στα «πολλά χαρτιά» ούτως ή άλλως. Οι ηθικές διαστάσεις του ζητήματος είναι πολλές και διάφορες, αλλά το θέμα δεν είναι αυτό. Προσωπικά είμαι ευγνώμων στον Έριχ Σόιερμαν: σχεδόν έναν αιώνα μετά, όπου ο Παπαλάνγκι και οι τρόποι του έχουν κυριεύσει τις ανθρώπινες κουλτούρες στο μεγαλύτερο μέρος της Γης, αυτό το βιβλίο είναι ένας θησαυρός ανθρωπολογικής γνώσης, μια αποκάλυψη από τις λίγες.

Όταν λέω ανθρωπολογία, δεν εννοώ αυτό το οποίο εννοούμε συνηθέστερα με αυτό τον όρο, τουτέστιν την περιγραφή μικρών ή μεγαλύτερων εθνοτικών, φυλετικών ή άλλων ομάδων υπό το πρίσμα μιας άλλης, κατα συντριπτική πλειοψηφία ευρωπαϊκής ή στην σφάιρα της Ευρώπης, όμαδας. Αυτό που έχουμε εδώ είναι, με αυτή την έννοια, αντίστροφη ανθρωπολογία: οι «άγριοι» επιτέλους περιγράφουν τους «πολιτισμένους».

Φυσικά, κανένας δεν δέχεται τίποτα παρά τον αυτοπροσδιορισμό του για να περιγράψει την ταυτότητα του. Αυτό ισχύει από άτομα και ομάδες μέχρι ολόκληρες κοινωνίες. Όσο απολίτιστοι, βάρβαροι, αφελείς και ζωώδεις ήταν για τους αποικιοκράτες του 19ου και τους ανθρωπολόγους του 20ου αιώνα οι ιθαγενείς των διάφορων απομονωμένων από την Ευρωπή περιοχών, τόσο άχρηστους, ανισόρροπους, ματαιόδοξους, εξαρτημένους και πολλά άλλα περιέγραψε τους Παπαλάνγκι ο φύλαρχος Τουιάβιι –απ’ότι φαίνεται, ο εθνοκεντρισμός είναι μια φυσική τάση του ανθρώπου που μπορεί να παρατηρηθεί παντού.

Το βιβλίο με σόκαρε. Γιατί όταν βλέπεις τον εαυτό από το πρίσμα κάποιου άλλου, καταλαβαίνεις καλύτερα τον εαυτό σου — ή μάλλον αποκτάς μια άλλου είδους συνειδητότητα. Κάθε σου κίνηση αποκτά διαφορετική βαρύτητα, κάθετι που βλέπεις και ακούς σου φαίνεται σαν ψευδαίσθηση ή όνειρο, πενήντα σύμπαντα μακρια από οτιδήποτε το «πραγματικό», κάθε σου αναπνοή γίνεται ένας φορέας κουλτούρας, της προσωπικής σου αλλά και του Παπαλανγκικού σου υπόβαθρου. Ο φύλαρχος Τουιάβιι δεν μπορεί να καταλάβει γιατί φοράμε ρούχα, δεν αφήνουμε το κορμί μας να χαρεί τον ήλιο, και κάνουμε έρωτα στα βαθύτερα σκοτάδια, αποκαλώντας αυτή την πράξη αγάπης αμαρτία· βλέπει τα «δερμάτινα κανώ» μας, δηλαδή τα παπούτσια, και μας λυπάται που τα πόδια μας είναι τόσο αδύναμα και ξεσυνηθισμένα που πλέον δεν μπορούμε «ούτε ένα φοινικόδεντρο να σκαρφαλώσουμε»· δεν μπορεί να καταλάβει γιατί ζούμε σε πέτρινα κιβώτια, μακριά από το φως, τον αέρα και τον έξω κόσμο (αλλά λατρεύει τα μπάνια των Παπαλάνγκι γιατί είναι όμορφα). Το «στρογγυλό μέταλλο και το βαρύ χαρτί», δηλαδή το χρήμα, σαν έννοιες του φαίνονται τελείως ξένες, δεν μπορεί να καταλάβει πώς είναι δυνατόν ο διπλανός μας να πεινάει και εμείς να μην μοιραζόμαστε μαζί του από αυτό που έχουμε, ούτε γιατί πρέπει μια ζωή να κάνουμε μια μόνο δουλειά για να μπορούμε να κερδίσουμε αυτά τα χρήματα. Πώς είναι δυνατόν, αναρωτιέται, κάποιος να κάνει κάτι συνέχεια και να μην το βαριέται; Βλέπει την ατέλειωτη αναζήτηση μας για γνώση και την μανία μας για σκέψη ως κάτι το μάταιο γιατί μας απομακρύνει από τις αισθήσεις μας, τον κινηματογράφο ως μια παραίσθηση για να φανταζόμαστε μια ζωή διαφορετική από την δική μας και απορεί γιατί δεν μας ενδιαφέρει τελικά τόσο πολύ να ζήσουμε, πραγματικά, εμείς οι ίδιοι, την δική μας ζωή.

Τα παραδείγματα πολλά, όσα και το βιβλίο, το οποίο είναι πολύ μικρό (το τελείωσα μέσα σε μια μέρα). Μικρό και θαυματουργό, γραμμένο σε μια σαγηνευτικά απλή και αφελή γλώσσα — άλλωστε: τα μεγάλα ερωτήματα δεν χρειάζονται πολύπλοκη γλώσσα για να διατυπωθούν· αν την χρειάζονται, δεν είναι αρκετά μεγάλα. Δεν μπορώ να σταματήσω να το σκέφτομαι και θέλω να αναζητήσω κι άλλα τέτοια παραδείγματα «αντίστροφης ανθρωπολογίας» το συντομότερο!

View all my reviews

Review: Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι

Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι by Milan Kundera

My rating: 5 of 5 stars

«Φόρτωνε τον εαυτό του με κατηγορίες, αλλά κατέληξε ότι στο βάθος ήταν πολύ φυσικό να μην ξέρει τι θέλει.

Δεν μπορεί κανείς ποτέ να ξέρει αυτό που πρέπει να θέλει, γιατί έχουμε μόνο μια ζωή και δεν μπορούμε ούτε να την συγκρίνουμε με προηγούμενες ζωές ούτε να επανορθώσουμε σε ζωές επερχόμενες.

Δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να εξακριβωθεί ποια απόφαση είναι η καλή γιατί δεν υπάρχει κανένα μέτρο σύγκρισης. Όλα τα ζούμε αμέσως για πρώτη φορά και χωρίς προετοιμασία. Είναι σαν να μπαίνει ένας ηθοποιός στη σκηνή χωρίς ποτέ άλλοτε να έκανε πρόβα. Άλλα τι μπορεί να αξίζει η ζωή αν η πρώτη πρόβα της ζωής δεν είναι παρά η ίδια η ζωή; Αυτό είναι που κάνει τη ζωή να μοιάζει πάντα με σκιαγράφημα. Αλλά ακόμα και το «σκιαγράφημα» δεν είναι η σωστή λέξη, γιατί ένα σκιαγράφημα είναι πάντοτε το προσχέδιο κάποιου πράγματος, η προετοιμασία ενός πίνακα, ενώ το σκιαγράφημα που είναι η ζωή μας δεν είναι για τίποτα προσχέδιο, είναι ένα προσχέδιο χωρίς πίνακα.»

Ξέρετε πώς είναι να διαβάζετε ένα βιβλίο που μπορεί να θεωρηθεί «βαρύ»; Κάθε σελίδα φορτωμένη με νοήματα, φιλοσοφία, μονολόγους, όνειρα ή οιρμούς σκέψεων, και να αποσυγκεντρώνεστε συχνά γιατί αρκετές φορές είναι όλο αυτό δύσκολο και δύσπεπτο; Να διαβάζετε πέντε σελίδες και μετά να μην θυμάστε λέξη, ούτε το γενικό νόημα;

Ε λοιπόν, Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα Του Είναι ήταν ακριβώς το αντίθετο για μένα. Ήταν «δύσκολο», «βαρύ», γεμάτο μπουκίτσες φιλοσοφίας τις οποίες διαβάζεις και λες «Ναι! Ναι! Ο τύπος το έχει πιάσει το νόημα από τα μπαλάκια!», και απόλυτως απολαυστικό. Το ρούφηξα με το καλαμάκι του milkshake.

Αυτό το μυθιστόρημα – παύλα – δίαυλος γενικών σκέψεων του Κούντερα για την ζωή έχει ως γενικό του θέμα τον έρωτα και τους δορυφόρους του: την ζήλεια, την ιδέα της μονογαμίας, την απιστία, την διαφορά του με την αγάπη ή την απλή καύλα, την ελευθερία του ατόμου και την λεπτή ισορροπία μεταξύ αυτού και των σχέσεων και όλα αυτά τα γνωστά τα οποία νομίζουμε ότι γνωρίζουμε πλέον απέξω κι ανακατωτά. Τι στο διάολο, άλλωστε: περί αυτών πρόκεινται πάνω από τα μισά βιβλία, ταινίες και άλλα είδη έργων. Όχι όμως, βέβαια. Αν ξέραμε το οτιδήποτε, δεν θα υπήρχαν τόσες αποτυχήμενες σχέσεις και τόσοι δυστυχισμένοι άνθρωποι. Ο Κούντερα μιλάει με τόση μαεστρία για την ανθρώπινη ύπαρξη και την λεπτή του σχέση με τον έρωτα και το σεξ που νιώθει αποκαλυπτικός, αξίζει υπόκλισης.

Οι χαρακτήρες δεν είναι πολύ ρεαλιστικοί, υποτίθεται ότι είναι 40άρηδες και 50άρηδες αλλά από την συμπεριφορά τους τους φανταζόμουν γύρω στα 30 το πολύ. Η φαινομενική τους όμως αυτή επιφανειακότητα καθόλου δεν με ενόχλησε. Ο Τόμας, η Τερέζα, ο Καρένιν και η Σαμπίνα μέχρι το τέλος μου είχαν γίνει όλοι συμπαθείς για τους δικούς τους λόγους. Μάλιστα, από την αρχή του βιβλίου ταυτίστηκα με τον Τόμας — εντάξει, όχι επειδή έχω μια σχεσή και εν γνώσει της και με την αποδοχή της ψάχνομαι και ρίχνω στο κρεβάτι μια άλλη γυναίκα κάθε βράδυ, αλλά επειδή οι προβληματισμοί του περί αυτής του της συμπεριφοράς, αλλά και πολλών άλλων θεμάτων, ταιριάζουν με τους δικούς μου.

Μου άρεσε το ότι κάθε περιστατικό στην ιστορία το βλέπουμε διαδοχικά από δυο ή περισσότερες οπτικές γωνίες των πρωταγωνιστών, δίνοντας μας μια ευκαιρία να καταλάβουμε πώς γίνονται οι παρεξηγήσεις: πως βασίζονται στις προ-υποθέσεις (πώς μεταφράζεις το “assumption” στα ελληνικά;), στην ανασφάλεια και στην προδιαγραφή των πραγμάτων στο κεφάλι μας όταν δεν υπάρχει επικοινωνία. Επίσης, τα όνειρα των πρωταγωνιστών δεν διαφοροποιούνται με κάποιον τρόπο από την πραγματική τους ζωή, δημιουργώντας την απορία «μα τι συνέβη τελικά “στ’αλήθεια”;» Η απάντηση, όπως και στην δική μας, την, θέλουμε να πιστεύουμε, πραγματική ζωή, δεν έχει και τόση σημασία τελικά. Αν δεν γίνει σωστά, αυτή η αφηγηματική μανούβρα μπορεί να με ενοχλήσει. Όμως εδώ λειτουργεί τέλεια.

Το βιβλίο δεν καταπιάνεται μόνο με τα παραπάνω, τον έρωτα και τις σχέσεις. Μέσα του μπορούμε να βρούμε σχόλια, μεταξύ άλλων, για τα δικαιώματα των ζώων, τον κομμουνισμό και την ιδέα της Μεγάλης Πορείας (όλες τις αριστερές πολιτικές ιδέες και εσωτερικές διακλαδώσεις συγχωνευμένες σε μία), την Άνοιξη της Πράγας και την ζωή στην Ανατολική Ευρώπη το ’60 και το ’70, και στο κιτς, το οποίο ο συγγραφέας ορίζει ως την αφαίρεση της ανθρώπινης αδυναμίας και του απαράδεκτου από οποιαδήποτε αναπαράσταση. Καταλήγει έτσι στο κομμουνιστικό κιτς, το ερωτικό κιτς, το φιλανθρωπικό κιτς αλλά και στο θεολογικό κιτς, όπου πέφτει η απίστευτη ατάκα πως αν ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού, αυτό σημαίνει ότι ο Θεός πρέπει να χέζει: γιατί λοιπόν τα σκατά να θεωρούνται τόσο μιαρά, βρώμικα και ανάξια λόγου από εκκλησία και κοινωνία;

Από τέτοιες διασκεδαστικές όσο και βαθιές διαπιστώσεις γεμάτες έμπνευση το βιβλίο σχεδόν στάζει. Είμαι σίγουρος ότι θα το ξαναδιαβάσω και θα το ξαναδιαβάσω πολλές φορές στην ζωή μου. Έγινε μέσα σε λίγες μέρες από τα αγαπημένα μου βιβλία.

View all my reviews