Fast Food Nation: Φάκελος: Τι Τρώμε by Eric Schlosser
My rating: 3 of 5 stars
Η ιστορια του εικοστού αιώνα χαρακτηρίζεται από την πάλη ενάντια σε απολυταρχικά συστήματα κρατικής δύναμης. Δίχως άλλο, ο εικοστός πρώτος αιώνας θα χαρακτηριστεί από την πάλη για τον περιορισμό της υπερβολικής δυναμης των εταιρειών. Σημερα, η μεγαλη πρόκληση στις χώρες όλου του κόσμου είναι να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στην αποτελεσματικοτητα και τον αμοραλισμο της αγοράς. Τα τελευταία είκοσι χρόνια οι Ηνωμενες Πολιτειες κινήθηκαν μονόπλευρα, αποδυναμωνοντας τους κανονισμους που προστατευουν τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές και το περιβάλλον. Οικονομικα συστήματα που υπόσχονται ελευθερία, οδηγησαν τελικά στη στέρηση της, καθώς οι στενές επιταγές της αγοράς παίρνουν προτεραιότητα έναντι πιο σημαντικών δημοκρατικών αξιών.
Η σημερινή βιομηχανία φαστ φουντ αποτελεί την κορωνίδα αυτών των ευρύτερων κοινωνικών και οικονομικών τάσεων. Η χαμηλή τιμή ενός χάμπουργκερ σε φαστ φουντ, δεν αντικατοπτριζει -όπως θα έπρεπε- το πραγματικό του κόστος. Για να αποκομίσουν τα τεραστια κέρδη τους οι αλυσίδες φαστ φουντ, υπέστη απώλειες -και όχι βέβαια εθελοντικά- η υπόλοιπη κοινωνία. Το ετήσιο κόστος της παχυσαρκιας και μόνο, ειναι σημερα διπλάσιο απο τα συνολικά έσοδα του συνόλου της βιομηχανίας φαστ φουντ. Το περιβαλλοντικο κίνημα υποχρέωσε εταιρείες να περιορίσουν τη ρύπανση που προκαλούν, και μια παρόμοια εκστρατεία πρέπει να αναγκάσει τις αλυσίδες φαστ φουντ να αναλαβουν τις ευθύνες για τις επιχειρηματικες πρακτικές τους και να ελαχιστοποιησουν τις επιβλαβείς επιδράσεις τους.
Ταδε γράφτηκαν το 2001, 15 χρόνια πριν, στον επιλογο του Fast Food Nation, ενα βιβλίο-προπομπο για το κάθε μέρα μεγαλύτερο κίνημα κατά των McDonald’s και με λιγα λογια ο,τι αυτα πρεσβεύουν.
Πράγματι, το βιβλιο τελικα δεν ειναι μονο μια τεκμηριωμένη έρευνα σχετικά με το τι περιέχει το φαγητό των Μακντοναλντς, αλλα και για ολα τα άπλυτα της βιομηχανία του fast food: τις διεφθαρμενες σχέσεις με τα κράτη· τις φριχτες, αλλα σε απόλυτη αρμονία με το κλίμα της εποχης, εργασιακές σχέσεις· την πληρη έλλειψη σεβασμού σε τοπικές κοινότητες, οικονομίες και κουλτούρες· τις τεχνικές που χρησιμοποιεί και εχει χρησιμοποιησει για να κατακτήσει τις καρδιές δισεκατομμυριων ανθρώπων, δινοντας έμφαση στα παιδια -οπως διολου τυχαία, οπως δειχνει το βιβλιο, και η Disney- με προϊόντα που πολυ απλά αφαιρούν απο την ποιοτητα ζωής τους· την περιφρόνηση νομων και κανονισμων που υπάρχουν για να προστατεύουν την ευημερία των ασθενέστερων — και μιας και μιλάμε για ασθενεστερους, την συστηματική, εγκληματική εκμεταλλευση ζωής, ζώων και γης.
Πολύ απλά, τα McDonald’s είναι το τέλειο παράδειγμα της πολυεθνικής που κυριολεκτικά πατάει επι πτωματων και εκμεταλλευεται τον κοσμο για να κάνει αυτο που βασικα φτιάχτηκε να κανει, δηλαδη να παράγει οσο το δυνατον περισσοτερο κέρδος χωρις κανεναν οργανικο, νομικο ή ηθικό περιορισμο· το άκρον αωτον της «ελεύθερης αγοράς», η επιτομή του αρρωστημενου καπιταλισμού που ψυχρά καταναλώνει τα πάντα για να κανει τους πάντες καταναλωτές, υπέρτατος εκφραστής ενός οικοδομηματος που η ιδια του η πολιτισμικη επιρροη, η αναγνωρισιμοτητα του, του επιτρεπει να μην τηρει ουτε τα οποια προσχηματα. Να ειναι -επιτρεπω στον εαυτο μου την εκφραση- αντιθετο απο οτιδήποτε ειναι καλο στον ανθρωπινο και μη κοσμο.
Λοιπόν, το βιβλίο δεν ειναι απλα για τη διατροφή. Και ο λογος που του βάζω 3 αστεράκια ειναι γιατι διάβασα την ελληνική έκδοση, που έχει υπότιτλο «φακελος: διατροφή», και η Διοπτρα οταν το εξέδωσε το κατετασσε στα βιβλία διατροφής και υγείας.
Ναι μεν εχει κεφάλαια σχετικα με την προελευση του κρέατος, την απιστευτα φρικτή ύπαρξη ζώων και ανθρώπων στα σφαγεία, την ιστορια της τηγανητης πατάτας, το πώς πίσω απο καθε γεύση στην βιομηχανία τροφίμων και κατω απο την μυτη μας κρύβεται η βιομηχανία αρωματικών υλών γεματη με χημικους ιδιους Γκρενουιγ απο Το Άρωμα -πολύ ενδιαφερον κεφάλαιο σχετικα με το τι αποτελεί «φυσικό άρωμα» και οχι μόνο… Ομως βασικα με αυτο το πλασαρισμα στο κοινο που ειναι πολυ συνειδητοποιημενο για θεματα υγειας πιστευω στοχευθηκαν οι λαθος αναγνωστες.
Επισης, η μεταφραση στα ελληνικα ηταν μετρια στην καλύτερη. Τρανταχτο παραδειγμα: σιχαθηκα να βλεπω το McDonald’s γραμμένο «Μακντοναλντ’ς». Μα να πεις οτι αναφεροταν στο βιβλιο μονο μια φορα…! Τετοιες συχνες αγαρμπιες σε αποδοση, εκφραση και συντακτικο μου εβδαζαν λιγο το ματι. Τουλαχιστον το διασκεδαζω να βρισκω τετοια λαθη και να τα περιεργαζομαι στο μυαλο μου, οπως και το να βρισκω μεταφρασεις πραγματικα διαμαντια. Να τα λεμε αυτα, γιατι καθε αλλο παρα αυτονοητα ειναι.
Αυτο το αρθρο ειναι του Schlosser γραμμενο 10 χρονια μετα την εκδοση του βιβλιου που τον εκανε διασημο και σε νεες εκδοσεις του βιβλιου στα αγγλικα ειναι ο επιλογος. Τα πραγματα αλλαζουν ωρε κοσμε. Το οτι εσεις που διαβαζετε αυτες τις αραδες τωρα κατα πασα πιθανοτητα δεν πολυπατε τα Μακ και δεν τα θεωρειτε αυτοματα προοδο και ευημερια οπως γινοταν πριν 20 χρονια, ειναι ενα πολυ σημαντικο σημαδι.
Ο αυτοκρατορας ειναι γυμνος, ο Σιντιους ρομπα ξεκουμπωτη. Δεν χρειαζεται να επαναστατησουμε: ο αυτοκρατορας μπορει να συνεχισει να απολαμβανει τα δικα του αορατα ρουχα παρεα με αυτους που γουσταρουν αυτοκρατοριες. Εμεις οι υπολοιποι απλα μπορουμε να παμε σπιτια μας και να φτιαξουμε ενα φαΐ της προκοπης και ο,τι περισσεψει να κανουμε ενα τεραστιο πικνικ/auberge español/potluck. Πώς λεγεται αυτο στα ελληνικα;;
Αυτο το κειμενακι το εγραψα στην οθονη αφης του κινητου μου, εξου και τα οποια λαθη, τυπογραφικα ή ελλειψεις τονων κτλ. Το παλευα μια βδομαδα ηδη, φτανει!
